<div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Có thể nói muôn vị nhân gian, ngọt ngào, mặn chát, đắng ngắt, cay nồng, thơm bùi, ân oán tình thù, tình yêu và gia tộc, chiến tranh và hoà bình, danh lợi phù hoa và thong dong tự tại, cuộc đời của Thái Tông Trần Cảnh đều nếm trải. Trần Thái Tông được ca ngợi là ông vua thiền sư xuất sắc của Đại Việt đã có công kiến tạo nên thế hệ kiệt xuất tiếp theo của dòng máu Đông A anh hùng.</p></div><div class="block-wrapper" type="image"><img src="/api/v1/media/d3b62ffe47f3d53a367787a618e0855a4c8113b9f9b4e773478240b734aa2113.jpg"alt="5. Thai Tong Tran Canh muon vi nhan gian 5718.jpg"style="max-width: 100%;"></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p><i>(Nguồn ảnh: Comet Withhouse)</i></p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p><b>NGỌT… </b></p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Trong số những đứa trẻ Hoàng tộc họ Lý và Trần gia lúc bấy giờ, có lẽ Trần Cảnh là đứa trẻ may mắn nhất. Sinh ra trong gia tộc hào trưởng, không phải lớn lên trong thời buổi loạn lạc nhất như người anh cả Trần Liễu, lúc Trần Cảnh chào đời (tháng 7 năm 1218 âm lịch), họ Trần đã có vị thế vững chắc trong triều đình của vua Lý Huệ Tông. Khi người chú Trần Tự Khánh qua đời (năm 1223), cha của Cảnh là Trần Thừa trở thành người đứng đầu gia tộc, Trần Thừa cùng với Trần Thủ Độ nắm mọi quyền bính trong triều.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Ngày Lý Huệ Tông nhường ngôi cho con gái nhỏ là Chiêu Thánh công chúa để xuất gia (năm 1224) đánh dấu bước ngoặt tuổi thơ của cậu bé 7 tuổi. Thay vì như toan tính của họ Trần đã sắp đặt để vua Lý Huệ Tông nhường ngôi cho con rể trưởng Phụng Càn Vương Trần Liễu, lúc này 15 tuổi, là phò mã của trưởng công chúa Thuận Thiên, thì vua Huệ Tông lại đảo lộn Càn Khôn và nhường ngôi cho con gái út. Chiêu Thánh lên ngôi tức Nữ đế Lý Chiêu Hoàng, họ Trần nhanh chóng thay đổi kế sách bằng cách đưa một loạt nam nhi con cháu họ Trần vào cung để hầu hạ Nữ đế. Trong số đó, Trần Cảnh được Trần Thủ Độ tiến cử làm Chi hậu chính chi ứng cục hầu hạ kề cận Chiêu Hoàng. Trần Cảnh cùng tuổi với nữ đế, là anh em họ gần (Trần Cảnh là cháu gọi thái hậu Trần Thị Dung mẹ của Chiêu Hoàng là cô ruột) lại có bản tính hiền lành nên được Chiêu Hoàng quý mến, cùng chơi. Họ Trần đã lợi dụng điều này để dàn xếp hôn nhân giữa 2 đứa trẻ 7 tuổi Chiêu Hoàng và Trần Cảnh. Tới cuối năm 1225, họ Trần hoàn tất bước đi cuối cùng: Chiêu Hoàng xuống chiếu nhường ngôi cho chồng, Trần Cảnh trở thành vị vua đầu tiên khai mở triều Trần, tự xưng là Thiện Hoàng, sau đổi thành Văn Hoàng tức Trần Thái Tông. Trần Thái Tông lên ngôi tuổi còn thơ ấu (8 tuổi), sau khi Trần Thủ Độ bức tử nhạc phụ vua là Thượng hoàng Lý Huệ Tông, cha vua là Trần Thừa được tôn làm Thượng hoàng, nhiếp chính cho con trai, gia đình Trần Thừa đường đường chính chính trở thành chủ nhân mới của Hoàng cung.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Tuổi thơ của Trần Cảnh có thể nói là yên bình, may mắn kề cận Nữ đế, một bước lên mây trở thành tân Hoàng đế. Ngồi lên ngai vàng từ tuổi ấu thơ song Trần Thái Tông được cha nhiếp chính, có chú nhất mực trung thành, từng bước ổn định triều chính, có được lòng dân, xây nền vững chắc cho cơ nghiệp họ Trần. Tuy rằng Trần Cảnh kết hôn rất sớm, khi mới chỉ là đứa trẻ 7 tuổi, song ông và Chiêu Thánh hoàng hậu nhỏ là thanh mai trúc mã, lớn lên là phu thê hoà hảo. Có thể nói từ tuổi còn rất trẻ, Trần Thái Tông đã có mọi thứ trong tay, có ngai vàng được danh chính ngôn thuận từ vợ nhường ngôi, có cơ nghiệp vững vàng nhờ công sức dẹp loạn bình thiên hạ của Trần gia, có tình yêu ngọt ngào và cuộc hôn nhân hạnh phúc với Chiêu Thánh hoàng hậu. Thế nhưng những tháng ngày bình yên lại chẳng kéo dài mãi.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p><b>MẶN…</b></p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Mặn là vị của nước mắt. Biến cố đau thương đầu tiên đến với Trần Cảnh là sự ra đi của người mẹ, Thái thượng hoàng hậu Lê Thị Thái mất năm 1230. Vậy là lúc 12 tuổi, Trần Cảnh cũng trải qua nỗi đau mất người thân như người vợ Chiêu Thánh của mình (Chiêu Thánh mất cha khi 8 tuổi). Năm 15 tuổi, Trần Cảnh và Chiêu Thánh lại chịu nỗi đau mất đi đứa con đầu lòng Hoàng thái tử Trần Trịnh (năm 1233). Ngay sau đó Thái thượng hoàng Trần Thừa cũng qua đời (tháng 2 năm 1234). Chỉ trong vòng 5 năm, Trần Cảnh liên tiếp mất đi những người thân yêu nhất. Những biến cố đó hẳn đã để lại khoảng trống mênh mông trong tâm hồn vị quân vương trẻ tuổi. Sau ngày Thượng hoàng mất, Trần Thái Tông có ý cất nhắc, dựa vào người anh trai Trần Liễu, phong cho Trần Liễu là Hiển Hoàng phụ chính bên cạnh người chú họ là Thái sư Trần Thủ Độ. Thế nhưng Trần Liễu và Trần Thủ Độ có vẻ không hoà hợp mà trở thành 2 thế lực đối đầu. Năm 1236 xảy ra sự biến cung Lệ Thiên, Trần Liễu bị kết án cưỡng gian cung nhân cũ Lý triều và bị giáng xuống làm Hoài vương, dần mất quyền lực trên chính trường. Từ đó, Thái sư Trần Thủ Độ trở thành người trụ cột quyền uy nhất trong triều. Với vị thế của mình, cùng với vợ là Linh Từ quốc mẫu, Trần thái sư cũng thẳng tay can thiệp vào chuyện hậu cung.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p><b>ĐẮNG…</b></p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Năm 1237, mượn cớ Chiêu Thánh hoàng hậu ở với vua đã lâu không có con, Trần Thủ Độ lập mưu ép vua phế bỏ Chiêu Thánh và lập Thuận Thiên công chúa, vợ của Trần Liễu đồng thời là chị gái của Chiêu Thánh đang mang thai 3 tháng làm hoàng hậu để lấy đứa trẻ mà nhờ cậy về sau. Trần Liễu ôm hận nỗi nhục bị cướp vợ cướp con, họp quân nổi loạn ở sông Cái. Trước tình cảnh éo le này, với bản tính hiền lành và sự tôn trọng người chú, Trần Thái Tông vô cùng khó xử. <i>"Trẫm còn thơ ấu vội mất hai thân, bơ vơ đứng trên sĩ dân không chỗ nương tựa. Lại nghĩ sự nghiệp các bậc đế vương đời trước, thạnh suy không thường, cho nên Trẫm đến núi này chỉ cầu làm Phật, chớ không cầu gì khác"</i>, lời bày tỏ của Trần Cảnh khi bí mật bỏ trốn trong đêm lên Yên Tử xin tu theo thiền sư Đạo Viên đã cho thấy sự bất lực tột cùng của đấng quân vương. Trước sự sắp đặt thế cục bất nhân bất nghĩa mà ông chú đưa ra cho mình, nhà vua những mong bỏ lại tất cả, rời xa sự đời. Thế nhưng, nhà vua có chạy đường trời cũng không thoát khỏi bàn tay ông chú Trần Thủ Độ. Trước tuyên bố “vua ở đâu kinh sư ở đó”, để tránh phá núi Yên Tử cùng lời phân tích của sư Đạo Viên <i>"Trong núi vốn không có Phật, Phật chỉ ở trong tâm</i>”, vua Trần Thái Tông buộc phải xuống núi trở lại kinh sư và làm theo sắp đặt của ông chú. Nhà vua phải phế lập Hoàng hậu, Thuận Thiên trở thành Hoàng hậu của em chồng đồng thời là em rể, Trần Liễu phải an phận làm An Sinh vương mất hết quân đội, còn hoàng hậu bị giáng làm Chiêu Thánh công chúa, giam lỏng trong hậu cung. Không ai rõ Trần Thủ Độ đã thuyết phục vua như thế nào, đã mang những ai những gì ra làm vật trao đổi với nhà vua, nhưng một quân vương ôn nhu, thiện lương như Trần Cảnh buộc phải chấp nhận chịu lời gièm pha của thiên hạ, chê trách của hậu nhân “phong hoá hủ bại”, “cướp vợ giành con của anh”. Rất có thể đó là lựa chọn duy nhất của vua để giữ mạng cho người anh Trần Liễu, bảo vệ tính mạng của người vợ Chiêu Thánh mà không làm Đại Việt lâm vào cảnh chiến loạn.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Sử có chép từ sau biến cố đó, vua Trần Thái Tông rất chuyên tâm tu tập theo Thiền tông Phật giáo. Có lẽ nghiên cứu, ứng dụng triết lý từ kinh Phật, là cách giúp cho vua lý giải sự đời, ngậm đắng nuốt cay, lấy lại tâm quân bình để trông coi chính sự, làm tốt vai trò quân chủ mà người vợ trao lại, giữ gìn ngai vàng mà mấy thế hệ ông cha đã đổ máu hy sinh để mang về cho gia tộc.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p><b>CAY…</b></p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Cay vốn không phải là một vị cơ bản thực phẩm mang đến, mà là cảm giác nóng của cơ thể khi bị kích thích. Vị cay là chất xúc tác khiến cho món ăn thêm hấp dẫn, khiến người thưởng thức thêm phấn khích, ngất ngây, nhưng cũng có thể làm người đó bị bỏng rát, đau đớn khi sử dụng quá mức. Dưới triều đại của Trần Thái Tông, nhiều sử gia nhìn nhận thái sư Trần Thủ Độ chính là quyền thần, nhưng ông ấy là quyền thần được vua trọng dụng và hết mực tin tưởng. Trần Thủ Độ “quyền át vua” song ông dùng quyền hành đó với cái tâm vì cơ nghiệp họ Trần và một mực trung thành với Thái Tông. Sau hai sự biến năm Bính Thân (1236) phế Hiển hoàng rồi năm Đinh Đậu (1237) phế lập Hoàng hậu, Trần Thái Tông đã chấp nhận số phận dựa vào ông chú. Theo thời gian, Trần Thái Tông khẳng định được tài năng đức độ, sự anh minh, sáng suốt của mình và dần dần tự chấp chính. Thái sư Trần Thủ Độ khi lớn tuổi cũng lui về sau để nhà vua và thế hệ con cháu họ Trần làm chủ, tiếp tục gánh vác cơ đồ. Thời gian trôi qua, chuyện cũ cũng lùi dần vào dĩ vãng trong miệng lưỡi thế gian. 33 năm ngồi trên ngai vàng, Trần Thái Tông cùng với Hoàng tộc họ Trần và triều đình đã mang lại thái bình thịnh trị cho Đại Việt sau thời kỳ loạn ly, suy sụp trầm trọng cuối thời nhà Lý. Bộ Đại Việt Sử ký Toàn thư ghi nhận về Trần Thái Tông: “Vua khoan nhân đại độ, có lượng đế vương, cho nên có thể sáng nghiệp truyền dòng, lập kỷ dựng cương, chế độ Nhà Trần thực to lớn vậy.” Vua vừa biết kế thừa phát huy những tinh hoa trong chế độ cai trị thời nhà Lý để lại, vừa suy tư cải tổ những điều bất cập, không còn phù hợp, không có lợi cho dân cho nước. Vua tiếp tục tôn sùng, học tập ứng dụng theo đạo Phật, vừa đổi mới, phát huy thế mạnh của Nho giáo, Đạo giáo vào giáo dục và trị quốc. Tinh thần “tam giáo đồng nguyên” là biểu hiện đặc sắc của nền văn hoá Đại Việt dưới thời Trần, giúp tạo nên những con người thời đại Đông A hào sảng, phóng khoáng, tài năng và anh hùng.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Xuất thân từ con nhà võ, vua Trần Thái Tông rất chú trọng xây dựng quân đội Đại Việt vững vàng. Không chỉ cử tướng tài, vua còn tự mình thân chinh dẹp Bắc bình Chiêm (những năm 1240, 1241, 1252). Năm 1257 và 1258, dưới sự lãnh đạo của vua Trần Thái Tông cùng tài thao lược của Thái sư và các tướng giỏi, quyết tâm của toàn thể quân dân và kế sách vườn không nhà trống, vó ngựa chinh phạt thế giới của quân Mông Cổ đã buộc phải dừng lại tại kinh thành Thăng Long và rút quân về mà không hề cướp phá. Trải qua những mất mát, tổn thất nặng nề mà không hề nản chí, quân dân nhà Trần đã lật ngược thế trận, đánh cho quân giặc buộc phải sớm kết thúc chiến tranh, tướng giặc là Triệt Triệt Đô bị trách phạt phải uống thuốc độc tự vẫn. Cuộc kháng chiến chống Nguyên Mông lần thứ nhất toàn thắng, Trần Thái Tông dẫn đoàn quân Sát Thát ca khúc khải hoàn ngay trước thềm Tết Nguyên đán năm 1258.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p><b>BÙI…</b></p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Cuộc kháng chiến chống quân Mông Cổ đã mang đến nhiều bài học và kinh nghiệm trận mạc cho quan quân nhà Trần cũng như ảnh hưởng lớn đến tư tưởng và những quyết định tiếp theo của vua Trần Thái Tông. Với phương châm bảo toàn sức dân, phải tham chiến là hạ sách, vua giữ chủ trương hoà hiếu với cả Nam Tống và quân Mông Cổ, hoà hoả bang giao nhưng cứng rắn không nhượng bộ trước những yêu sách nhũng nhiễu của quân Mông và nhà Nguyên về sau. Đồng thời vua dưỡng sức dân và nhanh chóng đào tạo thế hệ kế thừa đưa các quan văn, võ tướng trẻ và tài năng gánh vác việc nước.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Ngày mùng một Tết năm 1258, Trần Thái Tông tổ chức ngày hội khao quân, định công, phạt tội cho quan tướng tại Thăng Long. Cũng trong ngày này, vua ban cho công thần Lê Tần tên Lê Phụ Trần, lãnh chức Nhập nội phán thủ, tước Bảo Văn hầu và gả vợ cũ vua là Chiêu Thánh công chúa cho Lê Tần. Quyết định này một lần nữa dấy trên những lời chê trách trong dân gian “Trách người quân tử bạc tình, Chơi hoa rồi lại bẻ cành bán rao”. Thế nhưng những gì diễn ra sau đó đã cho thấy đây là quyết định mang lại cái kết có hậu cho nhiều người. Sử chép lại Chiêu Thánh công chúa sinh được hai người con, con trai là Thượng vị hầu Lê Tông, sau này được ban quốc tính, chính là danh tướng Bảo Nghĩa vương Trần Bình Trọng, con gái là Ứng Thụy công chúa Ngọc Khuê sau được gả cho Trạng nguyên Trần Cố. Người viết trộm nghĩ, để con cháu họ Lê được mang quốc tính họ Trần và phong tước hầu, vương, công chúa thì rất có thể Trần Thái Tông (lúc này là Thượng hoàng) đã nhận hai người làm nghĩa tử, nghĩa nữ. Cùng năm, ngày 24 tháng 2 âm lịch, Trần Thái Tông truyền ngôi cho con là Thái tử Trần Hoảng tức vua Trần Thánh Tông và lui về làm Thái thượng hoàng. Sau khi nhường ngôi, Thượng hoàng thường ở phủ Thiên Trường (Nam Định) hoặc am Thái Vi thuộc hành cung Vũ Lâm (Ninh Bình), khi có việc mới trở về kinh sư. Ở tuổi 40 đương sung sức, vua Trần Thái Tông chọn rút về vai trò Thái thượng hoàng, để đích tử Trần Hoảng lúc này 18 tuổi nối ngôi, tức vua Trần Thánh Tông. Từ đó Ngài vừa dõi theo, chỉ bảo cho tân đế, vừa tự do thực hiện chí khí ngao du và tu học thiền tập. Trần Thái Tông là vị Thượng hoàng hiếm có trong lịch sử mà khi còn tại vị Hoàng tộc có cả Thái thượng hoàng, Hoàng đế (Trần Thánh Tông), Hoàng thái tử (Trần Khâm tức Trần Nhân Tông sinh năm 1258) và Hoàng thái tôn (Trần Thuyên tức Trần Anh Tông sinh năm 1276). <b></b></p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Vào ngày 1 tháng 4 âm lịch năm 1277, Thượng hoàng Trần Thái Tông qua đời tại điện Vạn Thọ (Thăng Long) hưởng thọ 60 tuổi. Một năm sau đó, tháng 3 âm lịch năm 1278 Chiêu Thánh công chúa Lý Thiên Hinh cũng qua đời, thọ 61 tuổi. Câu chuyện sóng gió hôn nhân của bốn người anh chị em một nhà khép lại từ đây. <b></b></p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Có thể nói muôn vị nhân gian, ngọt ngào, mặn chát, đắng ngắt, cay nồng, thơm bùi, ân oán tình thù, tình yêu và gia tộc, chiến tranh và hoà bình, danh lợi phù hoa và thong dong tự tại, cuộc đời của Thái Tông Trần Cảnh đều nếm trải. Đón nhận những may mắn, thuận lợi và phát huy lợi thế đó; chấp nhận nghịch cảnh, những điều bất như ý và nhẫn nhịn đi qua vì mục đích lớn hơn; tôn trọng, lắng nghe những bậc cha chú đi trước và yêu thương tin tưởng, trao quyền cho thế hệ tiếp theo; ở ngôi chí tôn mà vừa nghiêm túc chuyên cần việc trị quốc, vừa chuyên tâm không trễ nải ước mong học Đạo, Trần Thái Tông được ca ngợi là ông vua thiền sư xuất sắc của Đại Việt đã có công kiến tạo nên thế hệ kiệt xuất tiếp theo của dòng máu Đông A anh hùng.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p><b><i>Đọc thêm:</i></b></p></div><div class="block-wrapper" type="linkTool"><a class="link-content" target="_blank" rel="nofollow noindex noreferrer" href="https://blog.vietales.vn/publication/nu-de-chuyen-chua-ke-k%E1%BB%B3-6-kham-minh-dai-vuong-tran-lieu-tu-phung-can-toi-an-sinh"><div class="link-title">NỮ ĐẾ CHUYỆN CHƯA KỂ: Kỳ 6 Khâm Minh Đại Vương Trần Liễu: Từ Phụng Càn Tới An Sinh</div><p class="link-description"></p><span class="link-anchor">blog.vietales.vn</span></a></div><div class="block-wrapper" type="linkTool"><a class="link-content" target="_blank" rel="nofollow noindex noreferrer" href="https://blog.vietales.vn/publication/nu-de-chuyen-chua-ke-k%E1%BB%B3-1-%E2%80%9Cnu-hoang-nuoc-mat%E2%80%9D-dai-viet-ly-thien-hinh"><div class="link-title">NỮ ĐẾ CHUYỆN CHƯA KỂ: Kỳ 1 “Nữ Hoàng Nước Mắt” Đại Việt: Lý Thiên Hinh</div><p class="link-description"></p><span class="link-anchor">blog.vietales.vn</span></a></div>

<div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Lý Hạo Sảm là đích trưởng tử của Vua Lý Cao Tông, mẹ là An Toàn hoàng hậu Đàm thị, sinh vào tháng 7 năm Giáp Dần (1194) tại kinh đô Thăng Long, Đại Việt. Năm Mậu Thìn (1208), ông được vua cha lập làm Thái tử khi 15 tuổi. Tháng 10 năm 1210 khi vua Lý Cao Tông mất, Thái tử nối ngôi đặt niên hiệu Kiến Gia. Ông là vị vua cuối cùng trong Lý Bát Đế và cũng là ông vua đầu tiên nhường ngôi cho con gái (tức Lý Chiêu Hoàng) để làm Thái Thượng hoàng, ông vua đầu tiên xuất gia đi tu với pháp danh Huệ Quang đại sư. Song những “lần đầu tiên đó” đều do họ Trần ép buộc, để rồi sau đó ông cũng là vị vua đầu tiên bị bức tử năm 1226, hưởng dương 33 tuổi, miếu hiệu Lý Huệ Tông. Sử gia đời sau nhận định Huệ Tông Lý Hạo Sảm là vị vua có số phận bi thảm nhất thời đại phong kiến, cuộc đời ông là chuỗi ngày bất đắc chí từ thưở thiếu thời tới ngày rời dương thế.</p></div><div class="block-wrapper" type="image"><img src="/api/v1/media/1d664883ddd42a521906c925f5e9d84e43e2fec183005e2450e1014a065a9eed.jpg"alt="3. Ly Hue Tong.jpg"style="max-width: 100%;"></div><div class="block-wrapper" type="header"><h2>Thừa kế cơ đồ đã nghiêng ngả từ vua cha Lý Cao Tông</h2></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Lý Huệ Tông lớn lên trong buổi suy tàn của triều đại nhà Lý, mà người tạo ra thời tàn đó lại chính là cha ông tức vua Lý Cao Tông. Sử chép khi còn nhỏ, Cao Tông là hoàng tử ngoan lành nên dù là con thứ nhỏ tuổi nhưng được vua cha Lý Anh Tông phong làm Hoàng thái tử sau khi truất ngôi người con cả ăn chơi phóng đãng Lý Long Xưởng. Song khi lớn lên bắt đầu trực tiếp cầm quyền trị nước, Cao Tông lại “<i>sinh ra ham mê săn bắn, chính sự pháp luật không rõ ràng, vơ vét của dân xây nhiều cung điện, bắt trăm họ xây dựng phục dịch nên trộm cướp nổi lên khắp nơi</i>”. Thượng bất chính hạ tắc loạn, dưới thời Cao Tông chính sự rối ren, giặc giã nổi loạn, gian thần xúc xiểm, trung lương bị hại, dân chúng cực khổ, bất bình oán hận, trộm cướp nổi lên, loạn lạc khắp chốn. Vừa được lập Thái tử năm trước thì năm sau (1209) mới 15 tuổi, Lý Hạo Sảm đã phải cùng mẹ và 2 em gái chạy loạn Quách Bốc tới Hải Ấp, Thái Bình (nhà ngoại Đàm thị) rồi được Trần Lý (hào trưởng vùng Hải Ấp) tôn phò làm Thắng vương (lúc này Quách Bốc đánh chiếm kinh thành đã lập hoàng tử Lý Thầm làm vua), trong khi đó vua Cao Tông chạy về Tam Nông, Phú Thọ nương nhờ thế lực họ Hà. Cũng tại đây ông đã cảm mến và lấy con gái của Trần Lý tức Trần Thị Dung làm vợ. Từ đó thế lực họ Trần nhờ có chính danh bắt đầu tham chính. Gia tài Cao Tông để lại cho Huệ Tông là ngôi quân chủ một đất nước loạn lạc giặc giã khắp nơi, quan lại không còn người tài, chẳng có lấy bề tôi trung thành, các thế lực cát cứ tranh giành, xâu xé quyền lực, vận nước suy vi không gì cứu vãn nổi.</p></div><div class="block-wrapper" type="header"><h2>Huynh đệ tương tàn vì ngai vàng dưới bàn tay mẫu hậu An Toàn Đàm Thái hậu</h2></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Mẹ của Lý Huệ Tông, An Toàn Đàm Thái hậu được xem là thái hậu tàn ác nhất sử Việt, đầy tham vọng quyền lực, dùng mọi thủ đoạn độc ác tàn nhẫn để trấn áp hậu cung, tranh giành vương vị. Sau khi hạ sinh thái tử và được sắc phong Hoàng hậu, bà bắt đầu đưa thế lực ngoại thích là em trai Đàm Dĩ Mông, một người không có học thức, bất tài, nhu nhược vào triều nắm hết chức vụ quan trọng. Khi được Tô Trung Từ và họ Trần phò tá rước về kính sư sau loạn Quách Bốc, năm 1210, Thái tử Sảm nối ngôi, bà được tôn làm Hoàng thái hậu. Sử chép bà là người cứng rắn, chuyên quyền, khi con trai 16 tuổi lên làm vua, bà đích thân cùng Huệ Tông nghe chính sự, trao quyền lực cao nhất cho Đàm Dĩ Mông cùng trông coi triều chính, mọi việc đều do Thái hậu quyết định. "<i>Thái hậu là người chỉ nghĩ đến dòng họ và củng cố quyền lực nên không có chính sách gì đối với tình hình quốc gia mà chỉ gia tăng thế lực nhằm củng cố địa vị. Từ đó chính sự nhà Lý càng bất ổn.</i>"</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Năm 1211, khi Tô Trung Từ chết, Đàm Thái hậu ngờ vực Trần Tự Khánh có mưu đồ phế lập ngôi vua (như Quách Bốc đã từng lập hoàng tử Lý Thầm làm vua), "<i>bà bèn đem ba Hoàng tử; Nhân Quốc vương, Lục hoàng tử và Thất hoàng tử con của Cao Tông với các thị thiếp khác dìm đầu chết ở sau giếng trong cung. Rồi sai đem xác cả ba ngươi vứt ra ngoài thành. Quần thần đều sợ Thái hậu không ai dám can. Thế là ngôi vị của Huệ Tông được giữ vững mà không sợ bị phế lập</i>". Song điều đó cũng có nghĩa rằng Lý Huệ Tông không còn một anh em ruột thịt nào để làm chỗ dựa về sau. Đồng thời hành vi tàn độc giết hại hoàng tự của Thái hậu có thể cũng là một cái “nhân” mà về sau Lý Huệ Tông không có con trai nối dõi (giống như sự việc Linh Nhân thái hậu Ỷ Lan từng tàn sát Thượng Dương thái hậu và hơn 70 cung nhân, rồi sau đó vua Lý Nhân Tông không thể có con trai, cuối cùng phải lập cháu nối ngôi tức vua Thần Tông Lý Dương Hoán).</p></div><div class="block-wrapper" type="header"><h2>Mắc kẹt trong cuộc chiến mẹ chồng nàng dâu</h2></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Lý Huệ Tông ở ngôi, về chính sự Đàm thái hậu quyết định mọi việc, về hậu cung một tay Thái hậu trấn áp. Vốn không ưa việc Thái tử lấy Trần Thị Dung, chỉ là con gái hào trưởng địa phương làm vợ, khi trở về triều sau loạn Quách Bốc bà không cho phép Trần Thị Dung theo về cung. Mãi tới khi Thái tử lên ngôi mới sai người đón Trần thị vào cung lập làm Nguyên phi, cũng là lúc bắt đầu những ngày sóng gió hậu cung trong cuộc chiến mẹ chồng nàng dâu. Thái hậu thù ghét con dâu, ngờ vực họ Trần phản trắc thường chỉ vào con dâu mà mắng nhiếc và tìm nhiều cách để giết hại Trần Thị Dung. Sử chép: "<i>Đàm Thái hậu cho Trần Tự Khánh là kẻ phản trắc nên thường chỉ Trần thị mà nói là bè đảng của giặc, bảo nhà vua phải đuổi bỏ đi. Sau đó, bà Thái hậu lại sai người nói với Trần thị phải tự sát, nhà vua biết bèn ngăn lại. Lại khi Thái hậu cho người lén bỏ thuốc độc vào món ăn uống của Trần thị, nhà vua liền biết ý của mẹ mình, vì vậy mỗi bữa ăn ông thường chia cho Trần thị một nửa và không lúc nào cho rời bên cạnh. Đủ mọi cách thất bại khiến Đàm Thái hậu không nhịn nữa, bà trực tiếp sai người đem thuốc độc bắt Trần thị phải uống, nhà vua phải can ngăn mãi mới thoát được.</i>" Trước sự hà khắc, tàn nhẫn của Thái hậu, vào tháng 5 (âm lịch) năm 1216, vì sinh mệnh của mẹ con Trần thị, Lý Huệ Tông đã đưa vợ chạy trốn khỏi hoàng cung, lẻn đến chỗ đóng quân của Trần Tự Khánh ở bãi Cửu Liên. Trưởng nữ của Huệ Tông là Thuận Thiên công chúa đã ra đời trong hoàn cảnh đẻ rơi trên đường như vậy. Từ đấy, Huệ Tông lại dựa vào Trần Tự Khánh và họ Trần. Tháng chạp, mùa đông cùng năm đó, Lý Huệ Tông chính thức sách lập Thuận Trinh Phu nhân Trần thị làm Hoàng hậu và phong tước cho anh em họ Trần nắm toàn bộ quyền bính trong triều. Như vậy có thể thấy ở vị trí làm con và làm chồng, Lý Huệ Tông thực sự mắc kẹt giữa hai người phụ nữ đứng đầu hậu cung. Khi còn trẻ, hầu hết Huệ Tông nghe theo mẹ, đã vài lần thay chỗ dựa, lúc nghiêng sang thế lực họ này, ngả về thế lực họ kia, đã vài lần phong phi, giáng rồi lại lập vị cho Trần Thị Dung dưới tác động của Thái hậu. Song khi đứng trước an nguy cho tính mệnh của vợ con, để con mình thoát khỏi bàn tay tàn nhẫn của bà nội, Lý Huệ Tông đã quyết định chọn dựa vào họ Trần dù rằng hẳn trong lòng Vua phần nào hiểu rõ quyết định đó sẽ mang đến hệ quả tất yếu là thế lực họ Trần ngày càng lớn mạnh trên chính trường.</p></div><div class="block-wrapper" type="header"><h2>Ông vua đơn độc trên chính trường</h2></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Ở ngôi thiên tử khi mới 16 tuổi, hẳn rằng Lý Huệ Tông cũng từng ấp ủ bao hoài bão lớn lao để vực lại cơ đồ họ Lý đang trên đà suy tàn dưới “bàn tay vàng” trong làng “báo thủ” của vua cha Lý Cao Tông. Nhìn lại cuộc đời ông với những lần xoay chuyển chỗ dựa giữa các thế lực đối trọng cho thấy ông vốn không phải là ông vua chỉ thích hưởng nhàn không màng thế sự. Mình rất đồng tình với nhận định này: “<i>Ông loay hoay tìm trung thần nhưng rốt cục ngoảnh đi ngoảnh lại, các sứ quân không ai trung thành với nhà Lý mà đều có toan tính riêng. Lý Huệ Tông không mặn mà họ Trần nhưng lại thực lòng yêu Trần Thị Dung và điều đó được họ Trần khai thác triệt để với vai trò ngoại thích và có vị thế thuận lợi để dẹp yên thiên hạ. Nói một cách khái quát, Lý Huệ Tông không đủ khả năng cứu vãn chính sự nhà Lý mà vua cha Lý Cao Tông đã làm hỏng.</i>” Ở ngôi vua không có trung thần, không người thực lòng phò trợ, anh em thân thích chẳng còn ai, tông thất họ Lý không đủ lực, ngoại thích nhà mẹ thì bất tài, ngoại thích nhà vợ thì nhiều tay gian hùng (Trần Tự Khánh mặc dù phò Huệ Tông nhưng trước đó năm 1213 khi không đón được Huệ Tông đã lập một người con vua Lý Anh Tông là Huệ Văn vương làm vua mới, hiệu Nguyên vương rồi đốt phá toàn bộ kinh thành đưa vua mới về Lý Nhân, Hà Nam), Huệ Tông Lý Hạo Sảm quả thực là ông vua cô độc trên chính ngai vàng và hoang mang trước thời cuộc. Có lẽ những điều đó là lý do không nhỏ khiến ông trúng phong, đau yếu luôn rồi “<i>mắc bệnh điên</i>”, “<i>tự xưng là thiên tướng</i>” từ năm 1217 cho tới khi rời Hoàng cung xuất gia làm Huệ Quang đại sư. Liệu ông có thật sự “phát điên”, hay “giả điên” trước “những điều trông thấy mà đau đớn lòng”, có lẽ chỉ mình nhà vua biết.</p></div><div class="block-wrapper" type="header"><h2>Người cha lực bất tòng tâm…</h2></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Sau sự việc Huệ Tông nghiêng về họ Trần năm 1216, sử sách không còn ghi lại gì về hành động của Đàm thái hậu, có lẽ từ đó họ Trần đã hoàn toàn chiếm ưu thế, họ Đàm không còn quyền hành trên triều. Năm 1217, nhà vua phát điên, chính sự giao phó cả cho Trần Tự Khánh. Không rõ cuộc chiến mẹ chồng nàng dâu thế nào, năm 1218 hoàng thứ nữ Chiêu Thánh công chúa chào đời, dù mong mỏi song Huệ Tông vẫn không thể có hoàng nam nối dõi. “<i>Năm 1223, Trần Tự Khánh chết, binh quyền lại rơi vào tay em họ Tự Khánh là Trần Thủ Độ và anh Tự Khánh là Trần Thừa được phong làm Phụ quốc thái úy. Năm 1224, bệnh vua càng nặng hơn. Vua đem chia cả nước làm 24 lộ, chia cho các công chúa. Đến tháng 10, dưới sức ép của Trần Thủ Độ, ông chính thức nhường ngôi lại cho con gái là công chúa Chiêu Thánh mới lên 7 tuổi, tức là Lý Chiêu Hoàng. Huệ Tông lên làm Thái thượng hoàng và đi tu ở chùa Bát Tháp, lấy pháp danh là Huệ Quang Đại sư.</i>”</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Vào thời khắc bị ép phải nhường ngôi cho một đứa trẻ, vua Lý Huệ Tông đã táo bạo truyền ngôi cho con gái thứ mới 7 tuổi của mình là Chiêu Thánh công chúa trở thành Nữ đế Lý Chiêu Hoàng. Phải chăng đó là cách cuối cùng nhà vua thể hiện sự phản kháng với mưu đồ của họ Trần khi họ Trần đã sớm sắp đặt để trưởng công chúa Thuận Thiên mới 8,9 tuổi đã làm vợ Trần Liễu, thành dâu họ Trần. Có lẽ, nhà vua nghĩ đằng nào cũng là một đứa trẻ ngồi lên ngai vàng vậy thì ngài chọn đứa trẻ mang họ Lý. Dù biết sẽ chẳng thể dài lâu nhưng chí ít vua cũng để lại giang sơn cho con gái mình.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Không lâu sau, Trần Thủ Độ sắp đặt để Lý Chiêu Hoàng kết hôn với Trần Cảnh, con trai thứ của Trần Thừa, và sau đó là màn Nữ đế nhường ngôi cho chồng, tức Trần Thái Tông. Nhà Lý mất về tay nhà Trần từ đó (1225). Lúc này Thượng hoàng đã xuất gia thoát tục, Huệ Quang đại sư có đoán trước rằng ngày này sẽ tới không? Hẳn là ngài đã biết. Nhà Lý mất ngôi, là hậu duệ họ Lý ngài có phẫn uất không? Chắc chắn là có. Vậy mà ngài cứ thế làm bạn với kinh kệ, không màng thế sự để mặc họ Trần tự tung tự tác, ngang nhiên đoạt vị soán ngôi sao? Nếu không kệ, thì ngài có thể làm gì? Nhà Trần là dòng họ của người vợ ngài từng yêu thương, bảo vệ, giờ cũng đang nắm trong tay cả hai đứa con gái yêu dấu của ngài, họ Trần đã nắm đằng chuôi còn ngài đang cầm đằng lưỡi. Phản kháng ư? Ngài lấy gì để phản kháng, khi ở ngôi thiên tử ngài còn chẳng làm được, giờ là một nhà sư thì ngài có thể làm gì? Có lẽ lý do duy nhất để Huệ Tông tu hành không phải là để khỏi bệnh hay mong cầu giải thoát mà là sinh mệnh của hai người con đặc biệt là Chiêu Thánh, đứa con gái mà ngài buộc phải đưa lên ngai vàng cũng chính là đẩy vào miệng cọp. Năm 1226 khi Trần Thủ Độ ép buộc, Huệ Quang đại sư đã tự tử sau vườn. Người ta có chép lại tình tiết <i>trước khi chết Lý Huệ Tông còn khấn: “Thiên hạ nhà ta đã vào tay ngươi, ngươi lại còn giết ta, ngày nay ta chết, đến khi thác con cháu ngươi cũng sẽ bị như thế”</i> và liên hệ với sự việc Hồ Quý Ly bức tử vua Trần Thuận Tông cuổi thời Trần. Tuy nhiên cá nhân mình cho rằng đây là chi tiết đời sau thêm thắt cho tăng phần kịch tính. Bởi rằng thời điểm đó Thuận Thiên là chính thất của Trần Liễu, Chiêu Thánh là Hoàng hậu của Thái Tông Trần Cảnh thì con cháu họ Trần chẳng phải cũng có cả hậu duệ của hai con gái Lý Huệ Tông, là con cháu của chính ngài sao? Có người cha, người ông nào lại buông lời nguyền rủa con cháu mình cơ chứ?</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Có thể thấy, chứng kiến bể dâu cuộc đời, tự mình trải qua sóng gió cung đình, loạn lạc khốc liệt, Lý Huệ Tông thật sự không thể làm gì khác ngoài việc lựa chọn hy sinh, nhận lấy phần thua thiệt chỉ với mong mỏi đổi lấy bình an cho hai con gái của mình. Lý Hạo Sảm là người con không có vua cha tốt song ngài thật sự là một người cha tốt. Lý Huệ Tông có thể là ông vua kém tài kém phước, bất lực với thời cuộc, nhu nhược trước quyền thần, yếu mềm trước tình thân và loay hoay, mắc kẹt trong cuộc chiến giữa mẹ và vợ, dù lực bất tòng tâm nhưng mình cho rằng ông ấy là người cha đã làm tất cả những gì có thể cho các con của mình.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p><b><i>Đọc thêm:</i></b></p></div><div class="block-wrapper" type="linkTool"><a class="link-content" target="_blank" rel="nofollow noindex noreferrer" href="https://blog.vietales.vn/publication/nu-de-chuyen-chua-ke-k%E1%BB%B3-4-tran-thi-dung-thuan-trinh-hoang-hau-linh-tu-quoc-mau"><div class="link-title">NỮ ĐẾ CHUYỆN CHƯA KỂ: Kỳ 4 Trần Thị Dung: Thuận Trinh Hoàng Hậu Linh Từ Quốc Mẫu</div><p class="link-description"></p><span class="link-anchor">blog.vietales.vn</span></a></div><div class="block-wrapper" type="linkTool"><a class="link-content" target="_blank" rel="nofollow noindex noreferrer" href="https://blog.vietales.vn/publication/nu-de-chuyen-chua-ke-k%E1%BB%B3-1-%E2%80%9Cnu-hoang-nuoc-mat%E2%80%9D-dai-viet-ly-thien-hinh"><div class="link-title">NỮ ĐẾ CHUYỆN CHƯA KỂ: Kỳ 1 “Nữ Hoàng Nước Mắt” Đại Việt: Lý Thiên Hinh</div><p class="link-description"></p><span class="link-anchor">blog.vietales.vn</span></a></div>

Bạn muốn tham gia?

Từ Thánh Giá Đến Hạt Cà Phê – Hành Trình Gieo Mầm Trên Đất Việt 10 Bình luận

Điệp – Một Bóng Hình Lạc Giữa Đạo Lý và Tình Yêu 8 Bình luận

Cánh chim An Nam giữa bầu trời nước Pháp 7 Bình luận

Tác giả nổi bật

Bạn muốn tham gia?

Từ Thánh Giá Đến Hạt Cà Phê – Hành Trình Gieo Mầm Trên Đất Việt 10 Bình luận

Điệp – Một Bóng Hình Lạc Giữa Đạo Lý và Tình Yêu 8 Bình luận

Cánh chim An Nam giữa bầu trời nước Pháp 7 Bình luận

Related Publications

Từ Thánh Giá Đến Hạt Cà Phê – Hành Trình Gieo Mầm Trên Đất Việt 10 Các bình luận

Điệp – Một Bóng Hình Lạc Giữa Đạo Lý và Tình Yêu 8 Các bình luận

Cánh chim An Nam giữa bầu trời nước Pháp 7 Các bình luận

Tác giả nổi bật

Các tag thịnh hành

Đăng nhập

Đăng ký

Quên mật khẩu

Gửi đi thành công