(Góc nhìn từ người ở tương lai)

Tôi sinh ra ở thế kỷ 21, nơi người ta khuyến khích yêu bằng cả trái tim, sống thật với cảm xúc mình, và dũng cảm từ chối những khuôn phép đạo đức cứng nhắc nếu nó làm khổ con người. Thế nhưng, mỗi lần nghe lại bài ca Lan và Điệp, tôi vẫn không khỏi thổn thức – không chỉ vì Lan mà còn vì chàng trai tên Điệp, một nhân vật mà có lẽ, thời đại của tôi sẽ nhìn khác đi.

Tôi không còn thấy một chàng thư sinh nhu nhược như sách vở từng bảo. Tôi thấy một con người bị giằng xé – giữa đạo hiếu và đạo tình, giữa kỳ vọng gia đình và tiếng gọi con tim. Anh yêu Lan, điều đó rõ ràng. Nhưng anh cũng yêu mẹ, yêu trách nhiệm, yêu lý tưởng học hành mà xã hội xưa truyền dạy. Và rồi trong chính tình yêu đó, anh bị chính thế giới mình sống phản bội.

Ở thời đại tôi, người ta dám từ chối mai mối, dám nắm tay người mình yêu bỏ trốn, dám chọn “thất bại” để được sống đúng với mình. Nhưng ở thời Điệp, một cái tên cha mẹ đặt cho, một chữ “hiếu” bị hiểu một chiều, có thể giết chết cả tuổi xuân của hai con người. Điệp không phải không yêu – anh chỉ bị bóp nghẹt giữa những lằn ranh người ta dựng sẵn.

Tôi tự hỏi, nếu Điệp được sinh ra trong thời đại tôi – nơi mà người trẻ có thể vừa học hành, vừa yêu, vừa nói “không” khi bị sắp đặt – thì liệu anh có giữ được Lan? Hay ít ra, anh sẽ không mang theo suốt đời nỗi đau của kẻ đánh mất một người con gái chỉ vì... làm đúng?

Tôi không trách anh. Tôi thương.

Thương một thế hệ đã bị làm cho tin rằng hy sinh bản thân là điều cao quý nhất. Thương một người đàn ông từng có một tình yêu trong sáng, chân thành, rồi để mất nó vì không dám trái lời mẹ, không dám làm điều “người ta bảo là sai”. Thương một chàng Điệp đã già đi trong lặng thinh, ôm lấy hình bóng Lan như một di ảnh tình yêu cũ kỹ không ai còn dám sống lại.

Và tôi tự hỏi mình: Liệu hôm nay, tôi có đủ can đảm để không trở thành một Điệp thời hiện đại? Khi mà xã hội vẫn đôi khi bắt ta chọn giữa lý tưởng và trái tim, giữa tiếng nói của gia đình và tiếng nói của bản thân.

Điệp không chỉ là một nhân vật trong vở tuồng xưa. Điệp là một tấm gương – không phải để soi vào rồi chê trách, mà để nhắc nhở: tình yêu không có lỗi, chỉ có những con người không được phép yêu trọn vẹn.