Vào những năm đầu thế kỷ XXI có hàng triệu khán giả vô cùng yêu thích gameshow ẩm thực nổi tiếng “Vua đầu bếp” (MasterChef), chương trình đã được sản xuất ở 35 quốc gia và phát sóng tại ít nhất 200 quốc gia, vùng lãnh thổ. Thế mà ở Việt Nam ta đã có một Vua đầu bếp “xịn xò” từ tận ba bốn nghìn năm trước. Đó chính là Vua Hùng Vương thứ 7, Hùng Chiêu Vương hay còn gọi là Lang Liêu, người đã được truyền ngôi vua nhờ làm ra món bánh Tết cổ truyền: bánh Chưng, bánh Giầy. Hôm nay, chúng ta cùng bàn luận về vị “Vua đầu bếp” Văn Lang này nhé.

(Nguồn ảnh: Đại Việt kỳ nhân)

1.        Lang Liêu, Hoàng tử thứ  18 sớm mồ côi mẹ

Theo cuốn Lĩnh Nam Chích Quái, mục "Truyện bánh chưng", vào thời nước Văn Lang đời vua Hùng Vương thứ 6, sau khi phá xong giặc Ân, đất nước thái bình, Vua tự thấy tuổi mình đã cao, sức khoẻ ngày một suy yếu nên có ý định chọn người nối ngôi. Hùng Vương bèn cho gọi 22 vị quan lang (hoàng tử) lại mà bảo rằng: "Nay cha biết mình sắp gần đất xa trời. Cha muốn truyền ngôi cho một trong số anh em các con. Các con hãy chuẩn bị món ăn quý làm lễ dâng cúng tổ tiên. Ai có món vừa ý ta thì ta sẽ truyền ngôi cho."

Phải công nhận rằng Hùng Vương thứ 6 là vị vua có cách chọn người nối ngôi độc nhất vô nhị, Ngài không chọn con trưởng kế vị, chẳng chọn người văn hay võ giỏi, cũng không chọn người được quan quân ủng hộ mà là chọn người dâng lên tổ tiên món ăn đặc biệt nhất. Có lẽ khi đất nước đã thái bình, Vua muốn nhắc nhở các con ghi nhớ công lao các bậc tiền nhân, hiếu kính tiên tổ. Và cũng có thể thông qua sự độc đáo và ý nghĩa của món ăn, Vua muốn nhìn ra người con nào có đức có tài, có tấm lòng rộng lớn đủ năng lực gánh vác ngôi vị đứng đầu đất nước.

Nghe vua cha phán truyền, các quan lang thi nhau cho người đi khắp nơi tìm thức ngon vật lạ, lên rừng săn bắn xuống biển quăng chài, nhiều không biết bao nhiêu mà kể. Duy có quan lang thứ 18 tên là Lang Liêu sớm mồ côi mẹ, trong nhà neo người, chẳng ai giúp đỡ nên khó bề toan tính, ngày đêm lo lắng, ăn ngủ không yên. Chỉ còn 3 ngày nữa là tới kỳ thi mà Lang Liêu vẫn chưa biết nên làm món gì. Đêm hôm đó, chàng nằm gác tay lên trán lo lắng, suy nghĩ rồi ngủ quên lúc nào không biết. Trong khi mơ màng, chàng thấy một vị thần từ trên trời bay xuống giúp đỡ, thần bảo: "Trong trời đất không vật gì quý bằng hạt gạo, vì gạo là để nuôi sống con người và có thể ăn mãi không chán, không có vật gì hơn được. Hãy giã nhuyễn gạo nếp đem gói thành bánh hình tròn để tượng trưng cho Trời. Rồi lại lấy lá gói thành bánh hình vuông tượng trưng cho Đất, ở trong có nhân đỗ xanh và thịt tượng trưng cho cỏ cây, muông thú…". Lang Liêu giật mình tỉnh dậy, vui mừng khôn xiết. Chàng lựa những hạt nếp trắng tinh, không sứt mẻ, đem vo cho sạch, rồi lấy lá xanh gói thành hình vuông, bỏ nhân đỗ xanh và thịt vào giữa, đem luộc chín gọi là bánh Chưng tượng trưng cho Đất. Chàng lại lấy nếp nấu xôi đem giã cho nhuyễn mịn như bột rồi nhào thành hình tròn gọi là bánh Giầy tượng trưng cho Trời.

Chúng ta dễ dàng thấy, nếu so với các vị quan lang khác thì Lang Liêu không có bất kỳ lợi thế nào, bản thân chàng lúc đó có thể chẳng hề nghĩ tới việc giành được ngôi vua. Song chàng không vì thế mà tự ti, bỏ cuộc hay than thân, trách phận. Chàng ngày đêm lo lắng bởi chàng thật lòng muốn làm được món ăn quý để bày tỏ lòng thành, dâng lên tiên tổ. Chính tấm lòng hiếu thảo, sự chân thành của chàng đã cảm động trời xanh, để rồi thần xuất hiện trong mơ đem cho chàng lời chỉ dẫn và từ đó chàng sáng tạo ra món bánh Chưng, bánh Giầy thật ngon và đầy ý nghĩa.

2.        Vua đầu bếp Văn Lang, Hùng Vương thứ 7 với Bánh Chưng, Bánh Giầy

Đến ngày tế lễ Tiên vương, các hoàng tử đem tới đủ các món ngon vật lạ, không thiếu thứ gì. Người dân các nơi nô nức về Phong Châu dự hội. Đúng lúc mặt trời mọc, Vua Hùng đi kiệu đến làm lễ. Sau khi nếm tất cả các món sơn hào hải vị, nem công, chả phượng, tay gấu, gan tê vua rất ngạc nhiên khi nếm thử món bánh một vuông một tròn mà Lang Liêu dâng lễ, thấy ngon miệng không chán. Vua cho đòi Lang Liêu tới hỏi cách làm ra hai món bánh này. Lang Liêu đem giấc mộng thuật lại. Vua tấm tắc khen hồi lâu, hai thứ bánh này quả là đặc biệt, bày tỏ được lòng hiếu thảo của con cháu tôn kính ông bà tổ tiên như Đất Trời. Trưa hôm ấy Hùng Vương trịnh trọng tuyên bố, hoàng tử thứ 18 là người dâng lễ vật vừa ý vua nhất. Vua bèn truyền ngôi cho Lang Liêu, 21 người con còn lại đều được chia giữ các nơi, trấn thủ những vùng núi non hiểm trở. 

Như vậy, món ăn quý nhất lại là món ăn mộc mạc, giản dị mà đong đầy ý nghĩa. Lang Liêu được thần chỉ dẫn nhờ lòng thành cảm động trời xanh, và chàng cũng tự tay mình thực hiện, tìm tòi, sáng tạo để biến lời chỉ dẫn thành món bánh ngon lành. Bánh Chưng xanh vuông vắn như mảnh đất quê hương, ôm trọn cỏ cây muông thú, nuôi dưỡng cho vạn vật, vị mặn mà như lòng biết ơn với tạo hoá. Bánh Giầy tròn đầy như bầu trời rộng lớn, trắng trong, thuần khiết, ngọt ngào như tấm lòng hiếu thảo của cháu con. Bánh được làm từ hạt gạo, hạt đỗ, thịt thà, gia vị sẵn có trong nhà mà bất kỳ ai đều có thể làm được.

Lang Liêu lên làm vua tức Hùng Chiêu Vương, mở ra vương triều Hùng Vương thứ 7. Cũng từ đấy thành tục lệ hàng năm, mỗi khi Tết đến xuân về người người nhà nhà đều làm bánh Chưng, bánh Giày để thờ cúng tổ tiên.

3.        Người vợ Thánh mẫu Tây Thiên

Tương truyền thời đó ở vùng núi Tam Đảo có người con gái tên là Lăng Thị Tiêu xinh đẹp nết na, vừa có tài thơ phú lại có tài binh cơ, võ nghệ xuất chúng. Khi giặc Ân tràn sang cướp phá nước ta, Vua Hùng cho sứ giả truyền loa kêu gọi nhân dân cùng chống giặc. Nàng Tiêu cũng xin gia nhập đội quân cứu nước. Chiến thắng  giặc Ân, đất nước thái bình, Hùng Chiêu Vương đem lòng cảm mến đã kết duyên cùng nàng và lập làm chính phi. Sau khi mất, nàng được tôn là Bà chúa Thượng Ngàn của núi rừng Tam Đảo, Đệ Nhất Tây Thiên Thánh mẫu. Các triều đại từ Đinh, Lý, Trần, Lê đều có sắc phong bà là Tam Đảo Sơn Trụ Quốc Mẫu Tối Linh Đại Vương Thượng Đẳng Phúc Thần, được nhân dân cả nước tôn vinh, kính trọng và lập đền thờ.

Đọc thêm: