Đế quốc Mông Cổ to như vậy được tạo nền móng từ Thành Cát Tư Hãn. Bản thân Thành Cát Tư Hãn chưa hẳn đã chinh phục hết thế giới, nhưng ông đã thiết lập một cỗ máy huỷ diệt để các thế hệ sau vận hành. 

Mông Cổ gieo rắc nỗi kinh hoàng trên khắp Châu Âu, khiến cho những kẻ vốn tự coi mình là cái nôi của nền văn minh nhân loại, là "chủng tộc thượng đẳng" có quyền thống trị thế giới bị tổn thương nghiêm trọng. Chưa bao giờ cả Âu và Á gặp một hiểm họa kinh khủng đến nhường này, họ là sức mạnh hủy diệt không thể cản phá, là ngày tận thế của các nền văn minh. 

Đây là lần đầu tiên và duy nhất, Nga và Tàu cùng nằm trong một đế quốc. Điều thú vị là dân số Việt Nam hiện tại đông hơn dân số nước Đại Nguyên thời Hốt Tất Liệt, 96 triệu so với 77 triệu. Dù Mông Cổ chinh phạt bằng bạo lực, nhưng thời đại cai trị của họ là một khoảng thời gian gọi là Thái Bình Mông Cổ (Pax Mongolica), giống như Thái Bình La Mã (Pax Romana) trước đó và Pax Britannica về sau vậy. Bên trong đế chế an ninh đến nỗi một thiếu nữ xinh tươi mơn mởn, đầu đội một hũ vàng ròng, đi bộ ung dung từ Damascus (Syria) đến kinh đô Karakorum (Mongol) mà vẫn lành lặn.

Sau khi Thành Cát Tư Hãn qua đời, kế đó là Oa Khoát Đài, và đỉnh điểm là cái chết đột ngột của Mông Kha, đã khiến ngôi Đại Hãn bỏ trống, tạo thời cơ cho một cuộc nội chiến và phân rã sâu sắc trong đế chế. Nó đã bị chia 4 Hãn quốc:

- Sát Hợp Đài (Chagadai Khanate)

- Y Nhi (Ilkhanate)

- Kim Trướng (Golden Horde)

- Đại Nguyên (Great Yuan)

Hốt Tất Liệt lên ngôi Đại Hãn nhờ vũ lực nên ông tiếp tục thể hiện sự hung hăng của mình nhằm khiến tất cả những kẻ chống đối quy phục. Các chiến tích nổi bật của ông có thể kể đến:

- Chinh phạt Đại Lý: nước này gần như đầu hàng ngay lập tức khi quân Mông Cổ kéo vào.

- Chinh phạt Triều Tiên: 70% núi non của bán đảo này không là cái nghĩa địa gì với quân Nguyên. Mặc dù rất cố gắng nhưng họ vẫn vẫn gãy trước sức tiến công quá khủng khiếp, ào ạt như những đợt sóng thần của bầy ngựa khét tiếng thế giới. Nguyên chúa Hốt Tất Liệt vô cùng tự hào vì ngay cả nhà Tùy và nhà Đường (Lý Thế Dân) cũng không đập được nước này.

Việt Nam mình xui xẻo nằm sát nước mạnh nhất, tông chủ của 3 nước còn lại là Đại Nguyên. Nhật Bản và Việt Nam chính là chặng tiếp theo trong kế hoạch bành trướng của nhà Nguyên.

- Chinh phạt Đại Tống: chiến thắng oanh liệt nhất, nhưng cũng tốn công sức nhất. Sau hàng chục năm ròng rã quần thảo, người Mông Cổ đã chính thức có được triều đại đầu tiên của mình trên đất Trung Quốc dưới tên gọi Đại Nguyên.

Thượng hoàng hỏi:

- Chúng ta nên hòa hay nên đánh?

Bô lão đồng thanh:

- Đánh! Đánh!

Thượng hoàng:

- Lời các bô lão chính hợp ý trẫm!

Chúng ta thường đồng hoá chuyện nhà Trần thắng Nguyên Mông 3 lần là đánh với những kỵ binh chạy như gió cuốn trên thảo nguyên. Kỳ thực chỉ có lần đầu, Ngột Lương Hợp Thai dẫn hoàng kim chiến kỵ thật sự kéo sang. Vua Nguyên Phong (Trần Thái Tông) anh dũng dàn quân đánh chính quy với nó được đúng 1 trận ở Bình Lệ Nguyên là chịu không nổi. Lê Phụ Trần nói rằng "đánh kiểu này như đánh bạc". 

Dựa theo miêu tả thì có lẽ đội voi của Nguyên Phong đụng trúng khinh kỵ trứ danh của Mông Cổ. Bọn này cực khỏe, tiêu chuẩn môn bắn cung tại thế vận hội Olympics là 70m, nhưng có thể bắn xa tới 175m, và tầm kết liễu khoảng 60m. Vua thoát chết thật sự phải nói là vô cùng may mắn.

Rất ít khi kỵ Mông Cổ dùng 1 mũi tên mà dứt điểm được mục tiêu, tỷ lệ bắn phát chết luôn là 2%. Tuy nhiên với tốc độ rút tên siêu phàm, 1 phút bắn được 12 mũi, chúng vừa phi vừa nã nên không nhắm kỹ con mồi mà thường bắn xối xả, tạo ra một cơn mưa tên dày đặc. Ăn trọn combo là biến thành con nhím ngay. Sử Việt Nam ghi rõ điều này nên ta có thể khẳng định đây là quân Mông Cổ xịn:

"Lúc ấy quân Mông Cổ đuổi gấp, bắn tứ tung, Phụ Trần lấy cái sạp thuyền che đỡ cho nhà vua được thoát nạn"

Kỵ Mông Cổ luôn giương cung thật cao để tên rơi thẳng góc xuống đầu địch. Trong truyện Kim Dung, anh hùng xạ điêu Quách Tĩnh cũng được người Mông dạy cho kỹ thuật bắn này Phải chờ tới khi nó đói mờ cả mắt vì thiếu lương, vua Nguyên Phong nhân đêm tối tập kích Đông Bộ Đầu khi quân Mông Cổ chưa kịp mặc giáp cưỡi ngựa, lúc ấy mới thắng. Lần 2 và lần 3 sang Việt Nam thì nó đẩy lính người Hán đi đánh là chính.

---

Mời các bạn đọc tiếp kỳ 3.