iển có ký ức. Sóng mang theo bao điều đã qua. Vũng Tàu – vùng đất nơi biển và đất hòa quyện, từ thuở hoang sơ đến ngày hôm nay – đang đứng trước một bước chuyển mình chưa từng có: trở thành một phần trong đại đô thị TP.HCM tương lai. Nhưng để hiểu được điều ấy, phải lần theo từng bước chân lịch sử, từng lớp trầm tích ký ức mà mảnh đất này đã gìn giữ qua bao thế hệ.

🐚 1. Từ hoang sơ đến làng chài đầu tiên

Nhiều thế kỷ trước, bán đảo nơi nay gọi là Vũng Tàu chỉ là một dải đất nằm chơ vơ giữa biển và rừng. Nơi đó từng là vùng trú ngụ tạm thời của những đoàn thương thuyền, hay cả... hải tặc từ phương xa. Cái tên “Vũng Tàu” cũng mang theo điều ấy – nghĩa là "vũng của tàu thuyền".

Dưới triều Nguyễn, người Việt bắt đầu dựng làng, khai khẩn đất hoang, lập nên ba làng ven biển: Thắng Nhất, Thắng Nhì, Thắng Tam, gọi chung là Tam Thắng. Tên gọi bình dị ấy gắn liền với bao mồ hôi, với từng ngọn gió đầy muối và những buổi chiều lặng sóng.

🏛️ 2. Cap Saint-Jacques – khi phương Tây tràn về

Năm 1859, khi thực dân Pháp nổ súng chiếm thành Gia Định, Vũng Tàu sớm trở thành nơi chúng nhắm đến vì vị trí chiến lược: án ngữ cửa ngõ sông Sài Gòn – Đồng Nai ra biển Đông.

Người Pháp gọi nơi này là Cap Saint-Jacques – Mũi Thánh Giacôbê. Họ xây dựng nơi đây thành một trung tâm nghỉ dưỡng biển kiểu Âu, dành cho giới quan chức và sĩ quan viễn chinh. Những biệt thự trắng, công viên, nhà thờ, đường phố lát đá xuất hiện dọc bờ biển.

Từ đỉnh núi Nhỏ, ngọn hải đăng Vũng Tàu được xây năm 1910 như ánh sáng dẫn đường giữa sóng dữ, cũng là biểu tượng cho thời kỳ đô hộ kiểu thực dân – hiện đại. Bạch Dinh – biệt thự của Toàn quyền Đông Dương, như một vết son trắng đứng lặng bên triền núi, ngó ra biển mênh mông, vừa uy quyền vừa cô đơn.

Dưới lớp sơn tường kiểu Pháp là hơi thở nhiệt đới của dân chài, là tiếng mái chèo khua nhẹ trong buổi sớm mai. Cap Saint-Jacques có vẻ sang trọng, nhưng với người bản địa, nó luôn chỉ là… Vũng Tàu.

🎖️ 3. Vũng Tàu – phố biển giữa thời chiến

Sau năm 1954, Pháp rút đi, cái tên Cap Saint-Jacques cũng dần rơi vào quên lãng. Dưới thời Việt Nam Cộng hòa, Vũng Tàu trở thành thành phố nghỉ mát lớn nhất miền Nam, đồng thời là căn cứ hậu cần chiến lược của quân Mỹ và đồng minh.

Tàu chiến, kho xăng, sân bay, bến cảng… dồn về đây. Những khách sạn biển không chỉ đón du khách mà còn đón lính Mỹ nghỉ phép. Trong khi đó, những con đường cũ vẫn dẫn người Sài Gòn về đây tắm biển, ăn hải sản, ngắm bình minh trong những ngày Sài Gòn quá nóng hay quá mỏi mệt.

Vũng Tàu lúc ấy vừa sôi động, vừa mơ hồ giữa hai thế giới: một bên là phố biển giải trí của lính viễn chinh, một bên là làng chài chưa kịp rời bỏ nét xưa.

🛢️ 4. Sau 1975 – thành phố của dầu và khát vọng

Giải phóng năm 1975 mang đến bước ngoặt lịch sử. Vũng Tàu trở thành một phần của tỉnh Đồng Nai, rồi đến năm 1979 được nâng thành Đặc khu Vũng Tàu – Côn Đảo, trực thuộc trung ương.

Lúc này, biển Vũng Tàu không chỉ mang cá mực, mà còn chứa vàng đen – dầu mỏ. Liên doanh Việt – Nga Vietsovpetro ra đời, cùng với các giàn khoan, cảng dầu, nhà máy chế biến, biến nơi đây thành thủ phủ dầu khí của Việt Nam.

Đến năm 1991, Đặc khu được hợp nhất với huyện Châu Thành (Đồng Nai) để hình thành tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. Vũng Tàu trở thành thành phố biển hiện đại, vừa công nghiệp, vừa du lịch, vừa giữ hồn quê lẫn vẻ năng động mới.

Tượng Chúa Kitô dang tay trên đỉnh Núi Nhỏ hoàn thành năm 1994, như một biểu tượng ôm trọn biển cả và ôm lấy bao thế hệ dân Vũng Tàu vượt qua sóng gió.

🏙️ 5. Và hôm nay – về với đại đô thị tương lai

Tháng 5/2025, thông tin về đề án sáp nhập Bà Rịa – Vũng Tàu, Bình Dương vào TP.HCM lan nhanh như một làn sóng mới. Đây không phải là nhập địa giới đơn thuần, mà là một cuộc cách mạng về tổ chức, tư duy, khát vọng phát triển.

Vũng Tàu không còn là “cuối đường quốc lộ 51” nữa. Thành phố này sẽ trở thành cửa ngõ biển của TP.HCM tương lai, nối liền bằng cao tốc, bằng cảng Cái Mép – Thị Vải, bằng dữ liệu, dòng vốn và hạ tầng vùng thông minh.

Cảng nước sâu sẽ là chân của đại đô thị. Dầu khí sẽ là trái tim công nghiệp. Du lịch biển sẽ là hơi thở. Và con người nơi đây – vừa Nam Bộ, vừa biển khơi – sẽ là linh hồn bền vững của một thành phố kết nối toàn cầu.

🌅 6. Kết – Khi sóng vẫn kể chuyện

Biển vẫn hát vào mỗi sớm. Sóng vẫn gõ cửa từng kỷ niệm. Vũng Tàu – mảnh đất từng là làng chài, là “Cap Saint-Jacques”, là phố lính, là thành phố dầu khí – giờ chuẩn bị một bước đi mới vào lòng đại đô thị TP.HCM.

Nhưng dù sáp nhập hay phát triển đến đâu, Vũng Tàu vẫn là nơi biển chạm vào ký ức, nơi gió kể chuyện ngàn đời. Và chính điều đó – chứ không phải ranh giới hành chính – mới là thứ khiến Vũng Tàu không bao giờ bị hoà tan, mà chỉ lớn lên cùng thời đại.