<div class="block-wrapper" type="quote"><blockquote style="text-align: left;"><p class="quote-body">Thái Tông Trần Cảnh là vị vua khai mở Trần triều, được ca ngợi là ông vua xuất sắc đã lãnh đạo quân dân Đại Việt giành chiến thắng trước Đế chế Mông Cổ trong cuộc kháng chiến chống Nguyên Mông lần thứ nhất. Vua đã sinh thành và dưỡng dục nên thế hệ lãnh đạo kiệt xuất của dòng máu Đông A anh hùng, đó chính là vua Trần Thánh Tông, Chiêu Minh Đại vương Trần Quang Khải, Chiêu Văn vương Trần Nhật Duật và các danh tướng tiếp tục thêm hai lần chiến thắng quân Nguyên Mông khiến cho nhà Nguyên hoàn toàn từ bỏ ý đồ xâm lược Đại Việt. Các con trai vua là quân vương, là trang anh hùng, tài năng, oai phong lẫm liệt, vậy còn những người con gái của vua thì thế nào? Bài viết này gửi tới bạn một vài thông tin mình lượm lặt được trong chính sử và từ thần tích về những nàng công chúa của vua Trần Thái Tông.</p><span class="quote-caption"></span></blockquote></div><div class="block-wrapper" type="image"><img src="/api/v1/media/fcc86313c9c478148a9498550f0d3cba37a943c106b1b2ae9708846fc27bd352.jpg"alt="19. Nhung nang cong chua cua vua Tran Thai Tong.jpg"style="max-width: 100%;"></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p><b><i>1.&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; </i></b><b><i>Thái Đường Trưởng công chúa</i></b><b><i>, nàng công chúa sớm mồ côi</i></b><b><i> mẹ</i></b></p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Trưởng công chúa Thái Đường là vị công chúa không được nhắc đến trong chính sử mà thông tin về nàng được nhắc trong Ngọc phả và ghi ở thần tích của Đền Miễn Hoàn (xã Đại Thắng, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định). Theo thần tích Công chúa Thái Đường là đích nữ, con thứ ba của vua Trần Thái Tông và Thuận Thiên hoàng hậu (em của vua Trần Thánh Tông và Chiêu Minh Vương Trần Quang Khải). Bởi vậy mà bà được xem là Trưởng công chúa của vua.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Theo tư liệu này, sau khi sinh công chúa ít lâu thì Thuận Thiên hoàng hậu qua đời năm 1248 khi mới chỉ 33 tuổi thành thử Thái Đường công chúa đã sớm mồ côi mẹ khi còn thơ bé. Từ năm 1253 vó ngựa Mông Cổ đã lật đổ nước Đại Lý (Vân Nam) áp sát nước ta, tới tháng 12 âm lịch năm 1257 tướng Ngột Lương Hợp Thai dẫn theo 3 vạn quân xâm lược Đại Việt. Thực hiện kế “vườn không nhà trống”, nàng công chúa chưa tròn 10 tuổi đã phải theo chân bà ngoại Linh Từ Quốc mẫu di tản khỏi Thăng Long về Hoàng Giang (Ninh Bình) lánh nạn. Lớn lên trong thời buổi chiến tranh đó hẳn là công chúa phải chịu nhiều thiệt thòi, vất vả.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Khi trưởng thành, vua Trần Thái Tông gả Công chúa cho Hầu tước Vũ Tỉnh ở Lục Ngạn, xứ Kinh Bắc (nay thuộc tỉnh Bắc Giang). Công chúa sinh được một người con trai là Vũ Thành. Hầu tước Vũ Tỉnh qua đời, Công chúa một mình nuôi con khôn lớn, ăn học thành tài, thay cha cai quản miền Lục Ngạn. Được sự dạy bảo của mẹ, kế nghiệp cha, Vũ Thành một mặt chiêu tập dân nghèo mở rộng thái ấp và đại điền trang vùng Lục Ngạn, mặt khác tổ chức đội dân binh, tích trữ lương thảo, luyện tập võ nghệ, bảo vệ an ninh vùng biên giới phía Đông Bắc. Trong cuộc kháng chiến chống quân Mông - Nguyên lần thứ 3 (1288), đội dân binh của Vũ Thành giỏi đánh du kích nên đã lập công lớn ở trận Nội Bàng, chặn đường Thoát Hoan chốn chạy. Với công lao này, vua Trần Nhân Tông đã phong Vũ Thành là Trung dũng hầu Đại tướng quân. Tiếc thay Trung Dũng hầu đã anh dũng hy sinh trong trận chiến đấu ngăn chặn giặc Nguyên - Mông xâm lược tại Lục Ngạn năm 1288. Khi chồng và con không còn nữa, Công chúa Thái Đường về trông coi thái ấp cho anh là Thượng tướng Thái sư Trần Quang Khải.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Thiên hạ thái bình, Công chúa Thái Đường đã chiêu tập dân phiêu tán cùng với gia nhân đến vùng ven sông Đào, thôn Bắc Hà, xã Đô Liệu (nay là thôn Thi Liệu, xã Đại Thắng, huyện Vụ Bản) khẩn hoang lập điền trang với hy vọng vừa lập chốn an cư mới, vừa vơi bớt nỗi đau mất chồng con. Nội dung văn bia soạn khắc năm Mậu Dần, triều vua Bảo Đại 13 (1938) tại đền Miễn Hoàn có đoạn: <i>“…Công chúa thấy vùng thôn Bắc Hà, xã Thi Liệu, đất đai phì nhiêu mà dân cư thưa thớt, nên cho gia nhân đến đó lập trại, một mặt khai khẩn ruộng đất, mặt khác chiêu tập dân cư. Chỉ trong mấy năm đã làm nên ruộng tốt trên trăm mẫu đất, dân số tăng thêm trên năm chục người…”.</i>&nbsp;Công chúa còn hào phóng cho phép gia nô được khai hoang thêm ruộng để làm của riêng. <i>“…Khi Công chúa mắc lỗi, nhà vua ra lệnh thu ruộng đất đó làm quan điền. Về sau lại có chiếu chỉ ra lệnh miễn tội hoàn đất. Công chúa bèn cho dân làm ruộng chung”</i>.&nbsp;Vì vậy, đất ấy có tên là Miễn Hoàn. Công chúa lấy 36 mẫu trong số đất ấy cúng vào chùa Hộ Xá, số còn lại chia cho dân sở tại làm ruộng công để cày cấy, lấy hoa lợi sắm lễ vật phụng sự tại chùa. Cảm kích trước tấm lòng thương dân của Công chúa, nhân dân gọi số đất đó là&nbsp;“ruộng bà Quốc Mẫu”. Sau khi Thái Đường công chúa mất, người dân lập đền thờ bà trên điền trang Miễn Hoàn xưa, nay là xã Đại Thắng, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Có thể thấy rằng, số mệnh người con gái đầu tiên của vua Trần Thái Tông gặp phải nhiều long đong lận đận. Là Trưởng công chúa cành vàng lá ngọc nhưng nàng đã sớm chịu cảnh mồ côi. Mang thân phận cao quý nhưng sống trong thời chiến tranh, nàng gặp phải nỗi đau mất chồng mất con, mất đi chỗ dựa lớn nhất của nữ nhân thời phong kiến. Nhưng nàng vẫn kiên cường sống tiếp, sống thay cả phần cho phu quân và con trai khi đất nước hoà bình. Nàng thực hiện chiếu chỉ triều đình chiêu tập nhân dân khai khẩn đất hoang lập thành thái ấp tạo chốn an cư lạc nghiệp cho dân nghèo. Khi điền trang bị thu hồi, công chúa không oán thán, lúc triều đình trả lại công chúa đem tặng người dân mà chẳng giữ lại làm tài sản riêng mình. Có thể nói tuy là phận nhi nữ lại lận đận long đong nhưng Thái Đường trưởng công chúa cũng mang trong mình tinh thần chiến binh mạnh mẽ, phong thái hào sảng, khoáng đạt và lòng yêu nước thương dân chẳng kém những người anh em trai của mình.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p><b><i>2.&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; </i></b><b><i>Thiều Dương công chúa: người con gái đoản mệnh</i></b></p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Đại Việt sử ký toàn thư có đoạn viết vào năm 1277: <i>“Ngày thượng hoàng băng , công chúa Thiều Dương (con gái thứ của thượng hoàng tên là Thúy) đương ở cữ, chợt nghe tiếng chuông đánh liên hồi, nói rằng: “Có lẽ thượng hoàng mất chăng!”. Những người hầu cận nói dối, nhưng không nghe, công chúa cứ thương khóc kêu gào, mắt mờ đi rồi chết. Trước đây thượng hoàng không khỏe, công chúa bấy giờ đã lấy Thượng vị hầu Văn Hưng rồi, thường thường sai người đến thăm hỏi, những người hầu cận đều trả lời là thượng hoàng đã bình phục vô sự. Đến khi nghe tiếng chuông, thương khóc kêu gào mãi rồi chết. Người trong nước ai cũng thương”.</i></p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Chính sử chỉ có một vài thông tin ít ỏi về Thiều Dương công chúa và không ghi rõ thân mẫu của công chúa là ai. Xét theo tuổi tác của công chúa mất khi đang ở cữ thì mẹ của nàng là thứ phi của vua Trần Thái Tông, bởi lẽ Thuận Thiên hoàng hậu đã qua đời từ năm 1248. Từ câu chuyện công chúa thương khóc phụ hoàng đau lòng quá độ mà qua đời, ai ai cũng xót xa và cảm động trước tấm lòng hiếu thảo của nàng. Một người phụ nữ vừa mới sinh con đang ở cữ thân thể còn chưa hồi phục lại gặp phải nỗi đau mất cha, nỗi day dứt thân là con mà chẳng thể có mặt bên phụ hoàng vào giây phút cuối cùng. Có lẽ nỗi đau tinh thần quá đột ngột và quá lớn đã làm cơ thể nàng gục ngã. Công chúa ra đi khi tuổi đời còn quá trẻ, để lại đứa con thơ lâm cảnh mồ côi, để lại nỗi tiếc thương cho những người ở lại và một sử tích ngàn đời về người con gái “đại hiếu” của vua Trần Thái Tông.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Ngày nay, công chúa Thiều Dương được thờ tại ngôi miếu ở thôn Nứa, xã Liên Hiệp, Hưng Hà, Thái Bình (cũ) tương truyền là vùng đất thái ấp của công chúa khi xưa. Ngôi miếu nhỏ bé có tuổi đời 700 năm nằm nép dưới cây đa cổ thụ, trên gò đất là nơi gặp nhau của hai con lạch, một bắt nguồn từ Nhật Tảo và một bắt nguồn từ Lưu Xá. Trong miếu Nứa hiện còn có đôi câu đối:</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p><i>"Kính thiên hiếu khốc danh tại sử<br></i><i></i><i>An Nữ ân thâm thuỵ vĩnh tường"<br></i>có nghĩa là:<br><i>"Tiếng khóc thương vua tên ghi trong sử<br></i><i>Ơn sâu thương dân An Nữ còn thơm mãi đến muôn đời"</i></p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p><b><i>3.&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; </i></b><b><i>Thuỵ Bảo công chúa, hai lần goá bụa</i></b></p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Năm 1277 là một năm đầy mất mát nhất với hoàng thất nhà Trần. <i>“Bấy giờ Uy Văn Vương Toại lấy con gái của Thượng hoàng là công chúa Thuỵ Bảo. Uy Văn ham học hay thơ, tự hiệu là Sầm Lâu, có Sầm Lâu tập lưu hành ở đời. Vua (tức Trần Thanh Tông) từng hỏi chữ “quan gia” nghĩa là gì, Uy Văn trả lời: “Năm đời đế lấy thiên hạ làm của công (quan), ba đời vương lấy thiên hạ làm của nhà (gia) cho nên gọi là “quan gia”. Vua khen là người kiến thức rộng. Không may chết non (chết năm 24 tuổi), người nước ai cũng tiếc” (Trích Đại Việt sử ký toàn thư)</i><i></i></p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Vậy là chỉ trong một năm, Thuỵ Bảo công chúa lần lượt mất đi cả phụ hoàng, hoàng tỷ cùng mẹ và phu quân của mình. Nỗi bi ai này thật khiến người đời thương xót. Công chúa Thuỵ Bảo goá bụa khi còn quá trẻ lại chưa con cái.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Một thời gian sau, dưới vua Trần Nhân Tông có dũng tướng Bảo Nghĩa hầu Trần Bình Trọng cũng không may goá vợ lâm cảnh “gà trống nuôi con”. Bảo Nghĩa hầu phu nhân mất sớm, để lại người con gái nhỏ Chiêu Hiến Quận chúa. Vua bèn tác hợp đem công chúa Thuỵ Bảo gả cho Trần Bình Trọng.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Tiếc thay, trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông lần thứ 2, năm 1285, Trần Bình Trọng giao cho trọng trách giữ vùng Đà Mạc - Thiên Mạc, ngăn chặn truy binh và cầm chân quân Nguyên, đảm bảo cho bộ chỉ huy quân kháng chiến rút lui an toàn và bí mật. Do sự chênh lệch quá lớn về quân số, quân Đại Việt thất bại, Trần Bình Trọng bị bắt nhưng ông và quân lính của mình đã hoàn thành nhiệm vụ ngăn chặn truy binh để bộ chỉ huy rút lui an toàn. Sau khi bắt được Trần Bình Trọng, tướng Nguyên tìm mọi cách để khai thác thông tin, từ tra tấn, dọa nạt, đến dụ dỗ, chiêu hàng. Tuy nhiên, Trần Bình Trọng kiên quyết không khuất phục và không hé nửa lời về hướng đi của quân chủ lực. Không thể chiêu hàng Trần Bình Trọng, quân Nguyên buộc phải giết ông vào năm 1285, lúc đó ông mới chỉ 26 tuổi, để lại câu nói bất hủ <i>“Ta thà làm ma nước Nam chứ không thèm làm vương đất Bắc”. </i>Tới tháng 6 năm 1285 quân Đại Việt toàn thắng, hai vua Trần trở lại kinh sư, Trần Bình Trọng có công hộ giá, hy sinh vì nước được nhà vua truy phong tước Bảo Nghĩa Vương.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Một lần nữa, Thuỵ Bảo công chúa lâm vào cảnh goá bụa, một mình nuôi con chồng. &nbsp;Công chúa nén đau thương, dốc lòng nuôi dạy Chiêu Hiến Quận chúa nên người. Trải qua 3 cuộc kháng chiến chống Nguyên Mông, đất nước được thái bình. Về sau khi vua Trần Anh Tông lên ngôi đã tuyên Chiêu Hiến Quận chúa vào cung lập làm Huy Tư Hoàng phi. Huy Tư Hoàng phi là mẹ sinh vua Minh Tông Trần Mạnh và khi Trần Mạnh kế vị, được tôn làm Huy Tư Hoàng thái phi rồi được truy phong làm Chiêu Từ Hoàng thái hậu.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Sau khi Huy Tư Hoang phi sinh ra Hoàng thái tử Trần Mạnh, Công chúa Thụy Bảo cảm thấy mình đã hoàn thành nghĩa cử đối với phu quân quá cố Trần Bình Trọng, nên quyết định xuất gia nương nhờ cửa Phật, tu hành giải thoát những phiền muộn của cuộc đời hai lần góa bụa. Công chúa về thôn Tiền ở phía Tây núi Hổ huyện Thiên Bản (Vụ Bản, Nam Định cũ) khai khẩn đất hoang tạo thành khu vườn hoa tươi tốt, coi đây là nơi nghỉ ngơi yên vui cuối đời, nên đặt tên là Vườn hoa An Lạc (An Lạc hoa viên). Mười năm sau, Huyền Trân Công chúa ở Chiêm Thành về, cũng chọn núi Hổ làm nơi tu hành, lập chùa Nộn, lấy hiệu là Hương Tràng ni sư. Hai Công chúa giúp dân khai phá vùng bãi biển Côi Sơn thành điền trang, vừa đem lại cảnh trù phù của làng quê. Khi Công chúa Thụy Bảo viên tịch, nhân dân xây bảo tháp ngay trong vườn An Lạc và chuyển chùa, lập đền thờ Công chúa ngay giữa làng. Thần vị tại đền Công chúa Thụy Bảo ghi: <i>"Trần Triều tông thất phu nhân liệt tiết vương mẫu ni sư truy phong yểu điệu trinh thục Thụy Bảo Công chúa vị tiền"</i>. Đền còn phả ký viết trên bảng son có niên đại Khải Định thứ 4 (1920), có đoạn ghi công tích của bà<i>:"Bà có công nuôi ẵm và phò Nhân Tông lên ngôi… Bà vui vẻ trở về đi tu, đắc đạo thành tiên vậy. Chúa là con vua Trần Thái Tông, là cô của vua Trần Nhân Tông, ngoại tổ mẫu của vua Trần Minh Tông."</i></p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p><b><i>4.&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; </i></b><b><i>An Tư công chúa, công chúa hoà thân hy sinh vì Đại Việt</i></b></p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Tháng 1 năm 1285, 50 vạn quân Nguyên Mông do Trấn Nam Vương Thoát Hoan, con trai của Hoàng đế nhà Nguyên Hốt Tất Liệt, thống lĩnh, chia làm hai cánh tấn công xâm lược Đại Việt. Quân Nguyên Mông là đạo quân cực kỳ thiện chiến đã từng càn quét khắp lục địa Á-Âu và nhanh chóng chiếm ưu thế tuyệt đối trước quân dân Đại Việt (chỉ có khoảng 30 vạn binh). &nbsp;Trước sức tấn công ồ ạt của quân Nguyên, Vua Trần Nhân Tông và Thượng hoàng Trần Thánh Tông quyết định rút khỏi Thăng Long, lui về Thiên Trường (Nam Định). Đại Việt sử ký toàn thư ghi<i>:"Tháng 2 (Ất Dậu)... Sai người đưa công chúa An Tư (em gái út của Thánh Tông) đến cho Thoát Hoan, là muốn làm thư giãn loạn nước vậy."</i> Và đó là dòng duy nhất trong chính sử nhắc tới An Tư công chúa. Tới tháng 5 năm 1285&nbsp; quân Đại Việt bắt đầu phản công, quân Nguyên đại bại. Trấn Nam vương Thoát Hoan, con trai của Hốt Tất Liệt đã phải chui vào cái ống đồng để lên xe bắt quân kéo chạy về Bắc. Tháng 6, ca khúc khải hoàn, hai vua trở lại kinh sư làm lễ tế lăng miếu, khen thưởng công thần, nhưng không ai nhắc đến An Tư công chúa, không rõ công chúa còn hay mất. “<i>Trong chiến công này rõ ràng là có sự đóng góp của công chúa An Tư, người đã hy sinh vì nạn nước.” </i>Nhưng ngày luận công nàng lại không được nhắc đến.<i> &nbsp;</i>Điều này đã khiến hậu thế cảm thương cho số mệnh hồng nhan bạc phận của An Tư công chúa.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Bên cạnh đó, có không ít giả thuyết cho rằng An Tư là người ngoài hoàng tộc họ Trần, được phong làm công chúa để phục vụ mục đích chính trị gả cho người Nguyên. Giả thuyết này xuất phát ở việc khi đề nghị hòa thân, các triều đại phong kiến thường lấy người trong họ, thậm chí là dân nữ có nhan sắc hay biệt tài để phong công chúa rồi gả cho nhân vật cần liên hôn, chứ ít khi là Hoàng nữ thật sự (như Vương Chiêu Quân thời Hán, Văn Thành công chúa và Nghi Phương công chúa thời Đường). Người viết cho rằng, giải thuyết này có phần hợp lý. Và nếu đúng như vậy thì việc không nhắc tới kết cục của An Tư công chúa rất có thể lại là cánh cửa để ngỏ cho người con gái ấy rút khỏi vai trò “công chúa hoà thân”, trở lại thân phận trước đây của mình.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Trong chương trình phim tài liệu Thăng Long Nhân Kiệt được phát sóng nhằm kỷ niệm 1000 năm Thăng Long trên đài VTV, An Tư công chúa được liệt vào thứ 18 trong 100 vị vĩ nhân mà chương trình gọi là <i>"Nàng công chúa nhỏ bé lá ngọc cành vàng, trở thành vật hy sinh cho nền độc lập dân tộc". </i>Cho dù số mệnh của An Tư công chúa ra sao, xuất thân của nàng thế nào thì nàng vẫn là bậc nữ trung hào kiệt, xứng đáng được tôn vinh ngàn đời, lưu danh muôn thưở trong lòng hậu thế.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p><b>5.&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; </b><b>Ứng Thuỵ công chúa Lê Ngọc Khuê, nàng công chúa không mang họ Trần</b></p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Đại Việt sử ký toàn thư có đoạn: <i>“công chúa Chiêu Thánh ở với Lê Phụ Trần hơn 20 năm sinh được hai người con là Thượng vị hầu Lê Tông và Ứng Thuỵ công chúa Lê Ngọc Khuê.”</i><i> </i>Theo đó, Ứng Thuỵ công chúa là con gái của công chúa Chiêu Thánh (Lý Chiêu Hoàng), người vợ cũ mà vua Trần Thái Tông đem gả cho Bảo Văn hầu Lê Phụ Trần (Lê Tần) năm 1258. Mẹ là công chúa, cha chỉ mang tước hầu, ấy vậy mà Lê Ngọc Khuê lại được sắc phong Ứng Thuỵ công chúa còn anh trai nàng được phong là Thượng vị hầu, tương đương với tước dành cho các con của Vua và Vương trong hoàng tộc họ Trần. Người viết mạo muội suy đoán rằng, rất có thể lúc đó chính Thượng hoàng Trần Thái Tông đã nhận hai con của Lê Tần và Lý Chiêu Hoàng làm nghĩa tử, nghĩa nữ nên mới có tước phong như thế. Thành thử, Ứng Thuỵ công chúa Lê Ngọc Khuê trở thành một trong số hiếm hoi những nàng công chúa không mang họ Trần trong triều đại Đông A, người còn lại chính là mẹ của nàng - Chiêu Thánh công chúa Lý Thiên Hinh (bị giáng từ Hoàng hậu xuống thành Công chúa năm 1237). Sử sách không chép rõ nhưng hầu hết các nhà nghiên cứu đồng thuận Thượng vị hầu Lê Tông- anh trai nàng, sau này được ban quốc tính, chính là danh tướng Bảo Nghĩa vương Trần Bình Trọng và cũng là ông ngoại của vua Trần Minh Tông.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Theo tài liệu "Lý Chiêu Hoàng - Một đời sóng gió" của Lê Thái Dũng, về sau Ứng Thuỵ công chúa Lê Ngọc Khuê được vua gả cho Trạng nguyên Trần Cố, người xã Phạm Triền, huyện Thanh Miện, phủ Hạ Hồng (tỉnh Hải Dương cũ, nay là Hải Phòng). Trần Cố đỗ Kinh trạng nguyên khoa Bính Dần, năm Thiệu Long thứ 9 (1266), đời vua Trần Thánh Tông cùng khoa với Trại trạng nguyên Bạch Liêu. Ông được vua trọng dụng, làm quan đến chức Hiến sát sứ, đứng đầu Hiến ty- cơ quan điều tra xét xử. Như bao người Đại Việt thời đó, công chúa cũng trải qua 2 cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông lần thứ 2 (năm 1285) và thứ 3 (1287-1288) đầy khó khăn gian khổ và toàn thắng oai hùng. Người viết không tìm được thêm tư liệu về nàng, mong rằng Ứng Thuỵ công chúa Lê Ngọc Khuê có hậu vận viên mãn khi trở thành phu nhân của quan đại thần.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p><b><i>Đọc thêm:</i></b></p></div><div class="block-wrapper" type="linkTool"><a class="link-content" target="_blank" rel="nofollow noindex noreferrer" href="https://blog.vietales.vn/publication/nu-de-chuyen-chua-ke-k%E1%BB%B3-1-%E2%80%9Cnu-hoang-nuoc-mat%E2%80%9D-dai-viet-ly-thien-hinh"><div class="link-title">NỮ ĐẾ CHUYỆN CHƯA KỂ: Kỳ 1 “Nữ Hoàng Nước Mắt” Đại Việt: Lý Thiên Hinh</div><p class="link-description"></p><span class="link-anchor">blog.vietales.vn</span></a></div>

<div class="block-wrapper" type="header"><h3>"Thật ra, nhiều lần thất bại... chỉ vì những thói quen nhỏ xíu"</h3></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Có những buổi sáng tỉnh dậy, mở mắt ra không phải vì đã ngủ đủ, mà là vì... tiếng báo thức réo vang, quen thuộc như một phần của ngày. Tay với điện thoại, chưa kịp suy nghĩ gì đã kéo một vòng TikTok, một vài cái story, lướt tin nhắn cũ. Chỉ định xem vài phút thôi, nhưng rồi gần nửa tiếng trôi qua trong vô thức.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Những ngày như thế không ít. Và điều đáng sợ là mọi việc xảy ra hoàn toàn không do cố tình, mà do... thói quen.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Không cần quá nỗ lực cũng vẫn lướt được vài tiếng đồng hồ. Không đói lắm cũng vẫn gọi đồ ăn. Không biết rõ mục tiêu, vẫn bật máy tính rồi “giả vờ bận rộn”.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Đến một lúc nào đó, bắt đầu nhận ra: cuộc sống này có đến 80% được điều khiển bởi những gì lặp đi lặp lại mỗi ngày. Thành ra, có người thành công vì họ quen hành động. Còn có người trì trệ vì họ quen... trì hoãn.</p></div><div class="block-wrapper" type="image"><img src="/api/v1/media/f4a91c4700fe35d60f3a7453202ec9b3112d693d2566533c14332e712befe65d.png"alt="14dcb7c866d95db959133a5fe1f7ded5edcc9780904459e1b49e8652fde3ea99.png"style="max-width: 100%;"></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Từng có một khoảng thời gian bản thân rất thích học. Mua sách, đăng ký vài khóa online, lưu hàng đống tài liệu về điện thoại. Nhưng lại không làm gì thêm sau đó. Học mà không áp dụng, thì thực chất chỉ đang "an ủi bản thân" rằng mình đang nỗ lực. Chứ thực ra... chỉ là đang dùng kiến thức như một lớp mặt nạ, chứ không phải là thứ tạo nên thay đổi.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Thói quen tốt, ai cũng muốn có. Nhưng thật ra... rất khó. Trong khi đó, thói quen xấu thì hình thành cực kỳ dễ, thậm chí không cần cố gắng gì cả. Chỉ cần một lần cho phép bản thân “xem thêm chút nữa”, “ngủ trễ một hôm thôi”, “mai làm cũng được”... là đủ để trượt dài.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Và điều đáng sợ nhất là nghiện cái cảm giác phê tạm thời – dopamine. Nó khiến đầu óc luôn cần một thứ gì đó kích thích để cảm thấy “sống”. Càng lướt – càng rối, càng ngắn hạn – càng dễ tiếp nhận. "Brain rot" – sự mục rữa của não – là khi ta quen với nội dung dễ dãi, nhanh, và không đòi hỏi suy nghĩ.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Rồi một ngày, ngồi trước gương, tự hỏi: “Mình đã làm được gì trong tháng này?” Im lặng. Trống rỗng. Và bắt đầu thấy sợ.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Không phải sợ thất bại. Mà là sợ chính mình đang trở thành một người không có nổi một thói quen lành mạnh để bám víu.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Nếu suy nghĩ kỹ hơn một chút... có thể thấy, những gì mình làm mỗi ngày không phải là “vô tình” đâu. Nó là sự lựa chọn lặp lại đến mức trở thành phản xạ.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Nên nếu muốn thay đổi, không cần phải đợi “động lực” hay “điều gì đó lớn lao”. Chỉ cần bắt đầu... nhận diện:</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>“Việc này có phải là thói quen xấu mình đang lập trình lại chính mình không?” “Liệu mình có đang chọn sự dễ chịu ngắn hạn để đánh đổi sự đau đầu lâu dài?”</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Hãy ý thức hơn. Không cần hoàn hảo ngay. Nhưng chỉ cần đủ tỉnh để hỏi bản thân một câu nhỏ mỗi ngày: “Điều mình đang làm lúc này... đang đưa mình đến đâu?”</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Và đôi khi, chỉ cần thay đổi một thói quen nhỏ, tương lai đã rẽ sang hướng khác.</p></div>

<div class="block-wrapper" type="delimiter"><hr /></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Tôi là một coder Việt Nam, từng làm việc vài năm ở Pháp. Năm 2023, tôi có dịp tham gia một Hacker House ở Lyon. Đó là một căn nhà cổ ba tầng ở ngoại ô – tường đá cũ, cầu thang gỗ kêu cọt kẹt – nhưng lại đầy máy tính, thiết bị thu âm, bảng trắng chi chít ý tưởng.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Không có CEO hào nhoáng, không có investor vest đen. Chỉ là 20 người từ khắp nơi trên thế giới – coder, nghệ sĩ, nhà làm phim, nhà thơ slam – cùng sống chung hai tuần, cùng hack những ý tưởng để biến công nghệ thành công cụ kể chuyện văn hóa.</p></div><div class="block-wrapper" type="delimiter"><hr /></div><div class="block-wrapper" type="header"><h2>🌿 Nguồn gốc của Hacker House – tôi được nghe ngay buổi đầu</h2></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Ở Pháp, họ bảo với tôi:</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>« On n'a pas inventé la poudre » – “Bọn tôi cũng chẳng phát minh ra thuốc súng gì đâu”, chỉ là cùng ở chung một nhà, chia sẻ ý tưởng, làm việc và mơ mộng cùng nhau.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Thật vậy, Hacker House vốn bắt đầu ở Silicon Valley. Khi mấy founder trẻ không có tiền thuê văn phòng, họ góp tiền thuê chung một căn nhà – sống, ăn, ngủ, làm việc cùng nhau. Đêm đêm cãi nhau đến sáng, gõ bàn phím giữa tiếng ngáy của đồng đội.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Những căn nhà vô danh ấy lại là nơi chớm nở những ý tưởng lớn – Airbnb từng ở trong một Hacker House như thế. Reddit, Dropbox cũng từng có những Hacker House riêng.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Rồi khái niệm lan rộng – không chỉ còn là tech startup. Các nghệ sĩ kỹ thuật số, nhà hoạt động xã hội, nhóm blockchain… đều tổ chức Hacker House: không gian sống chung, sáng tạo mở, học lẫn nhau. Ở đó, ý tưởng không chết yểu trong PowerPoint – mà phải thử, phải cãi, phải làm ra được thứ gì đó thật.</p></div><div class="block-wrapper" type="delimiter"><hr /></div><div class="block-wrapper" type="header"><h2>🌾 Hacker House ở Pháp – nơi tôi thấy công nghệ và nghệ thuật ôm nhau</h2></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Buổi đầu tiên ở Lyon, tôi còn nghĩ mấy nghệ sĩ này lãng mạn, vẽ vời, chẳng code được gì. Nhưng chỉ sau vài hôm, tôi hiểu tôi đã sai.</p></div><div class="block-wrapper" type="list"><ul list-style="unordered" class="list-items list-items-parent"><li class="list-item"><div class="item-content">Một bạn coder xây mô hình AI phối nhạc rap với giai điệu dân ca Pháp. </div></li><li class="list-item"><div class="item-content">Một chị nghệ sĩ dùng dữ liệu di cư để làm hoạt hình trừu tượng kể chuyện lưu vong. </div></li><li class="list-item"><div class="item-content">Tôi thì giúp nhóm build một chatbot song ngữ (Pháp–Ả Rập) để kể truyện cổ tích cho con em nhập cư. </div></li></ul></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Mọi thứ ban đầu rất hỗn loạn, nhưng chính họ nói:</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>« C’est en forgeant qu’on devient forgeron. » (Có làm thợ rèn thì mới thành thợ rèn.)</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Họ không ngại sai. Không ngại thử. Không ngại xấu hổ khi ý tưởng bị chê.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Đêm cuối, có một bà cụ Pháp kể chuyện bằng tiếng Occitan – ngôn ngữ đang chết dần. Chúng tôi ngồi vây quanh, thu âm, chạy speech-to-text, để sau này huấn luyện chatbot. Có bạn rưng rưng khóc.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Tôi tự hỏi:</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Ở Việt Nam mình, bao nhiêu giọng kể, bao nhiêu câu hò vè, bao nhiêu ký ức đang mất đi mỗi ngày?</p></div><div class="block-wrapper" type="delimiter"><hr /></div><div class="block-wrapper" type="header"><h2>🌱 Ước mơ mang Hacker House về Việt Nam</h2></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Khi về nước, tôi hay kể cho bạn bè nghe chuyện Hacker House bên Pháp. Nhiều người nói:</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>“Hay đấy, nhưng Việt Nam mình còn nghèo, ai tham gia?”</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Tôi chỉ cười, nhớ câu mà người Pháp hay nói:</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>« Il n’y a pas de sot métier. » (Không có nghề nào là ngu ngốc cả.)</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Văn hóa là nghề – là ký ức cha ông – mà ta phải gìn giữ. Việt Nam không thiếu ý tưởng. Không thiếu câu chuyện. Chỉ thiếu không gian để cùng nhau kể lại, và công cụ để lưu giữ.</p></div><div class="block-wrapper" type="delimiter"><hr /></div><div class="block-wrapper" type="header"><h2>🌸 Ý tưởng cụ thể: Nhà Kể Chuyện – Hacker House cho văn hóa số Việt Nam</h2></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Hãy tưởng tượng…</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Một căn nhà cổ ở Hội An, Huế, Bắc Ninh hay ven Sài Gòn. Trong 7–10 ngày, coder, họa sĩ, nhạc sĩ, nhà kể chuyện dân gian, già làng, sinh viên văn hóa cùng ăn cơm, cùng pha trà, cùng cãi nhau và cùng làm việc.</p></div><div class="block-wrapper" type="list"><ul list-style="unordered" class="list-items list-items-parent"><li class="list-item"><div class="item-content">Bạn coder mang laptop, Whisper AI, Stable Diffusion, ChatGPT. </div></li><li class="list-item"><div class="item-content">Chị nghệ sĩ mang bút vẽ, máy ảnh, ký ức về tranh Đông Hồ. </div></li><li class="list-item"><div class="item-content">Bác nghệ nhân mang đàn bầu, cây sáo trúc, giọng hò ví dặm. </div></li><li class="list-item"><div class="item-content">Bà cụ mang theo trí nhớ – những câu chuyện cổ cha ông dặn. </div></li></ul></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Họ chia nhóm:</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>1Thu âm lời kể – dạy AI hiểu giọng miền Trung, miền Tây, Tây Bắc.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>2 Chuyển lời kể thành chatbot kể chuyện cổ cho trẻ em.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>3 Phối nhạc dân gian với beat điện tử để hấp dẫn Gen Z. 3 Tạo sticker Đông Hồ, Hàng Trống cho Zalo, Telegram.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>4 Làm ứng dụng AR cho du khách “bước vào” đình làng, nghe giọng tổ tiên.</p></div><div class="block-wrapper" type="delimiter"><hr /></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Sản phẩm cuối cùng không chỉ là phần mềm. Mà là ký ức số – dễ chia sẻ, dễ lan tỏa. Để hồn dân tộc sống trên điện thoại, mạng xã hội, YouTube, TikTok.</p></div><div class="block-wrapper" type="delimiter"><hr /></div><div class="block-wrapper" type="header"><h2>🌻 Vì sao cần làm?</h2></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Ở Pháp, họ đầu tư hàng triệu euro để bảo tồn tiếng Occitan, Breton. Họ sợ mất ngôn ngữ mẹ đẻ. Ở Việt Nam, chúng ta có hơn 50 dân tộc, cả trăm điệu hò, cả nghìn truyện cổ – nhưng đang bị nuốt chửng bởi phim nước ngoài, meme nước ngoài.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Một người bạn Pháp từng bảo tôi:</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>« On ne hérite pas de la terre de nos ancêtres, on l’emprunte à nos enfants. » (Chúng ta không thừa kế đất đai từ tổ tiên, mà chỉ mượn nó từ con cháu.)</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Văn hóa cũng thế. Nó không chỉ là quá khứ – nó là trách nhiệm với tương lai.</p></div><div class="block-wrapper" type="delimiter"><hr /></div><div class="block-wrapper" type="header"><h2>🌾 Kết: Hacker House không chỉ là startup – mà là di sản số</h2></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Hacker House từng giúp Silicon Valley sinh ra Airbnb, Dropbox. Nhưng nó có thể giúp Việt Nam sinh ra những di sản số – chatbot kể chuyện cổ, app học ca dao, kho dữ liệu mở về tranh dân gian, âm nhạc truyền thống remix.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Tôi không mơ làm giàu từ dự án này. Tôi chỉ muốn 10, 20, 50 năm nữa, khi trẻ em hỏi:</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>“Ngày xưa ông bà kể chuyện gì cho con nghe?”</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Thì chúng ta có thể mở app, gọi chatbot – và nghe lại chính giọng run run của bà nội ngày xưa.</p></div><div class="block-wrapper" type="delimiter"><hr /></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Nếu ai hỏi tôi ước mơ gì? Tôi muốn một ngày, ở Huế, Hội An, Bắc Ninh – sẽ có những căn nhà như thế. Những Hacker House thật giản dị – nhưng đủ ấm để con người và công nghệ cùng nhau giữ hồn dân tộc, kể chuyện Việt Nam, và gửi nó đi khắp thế giới.</p></div><div class="block-wrapper" type="delimiter"><hr /></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>👉 « À cœur vaillant rien d’impossible. » (Với trái tim quả cảm, không gì là không thể.)</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Hãy cùng nhau bắt đầu.</p></div>

<div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Chào mọi người, Hôm nay là 14/7 – Quốc khánh Pháp, ngày phá ngục Bastille năm 1789. Người Pháp tự hào gọi đó là biểu tượng của tự do, dân chủ, nhân quyền. Treo trên mọi công trình công quyền ba chữ « Liberté, Égalité, Fraternité » – Tự do, Bình đẳng, Bác ái.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Nghe thì đẹp. Nhưng tôi – một người Sài Gòn – khi nghe “14 juillet,” lòng vẫn... lấn cấn.</p></div><div class="block-wrapper" type="delimiter"><hr /></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>I. Ký ức đầu tiên: mê tiếng Pháp, mê nước Pháp</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Hồi nhỏ, tôi học song ngữ Pháp. Tôi mê nghe thầy đọc thơ Apollinaire, mê Frère Jacques, La Vie en Rose. Tôi thuộc lòng Victor Hugo, rung động với câu:</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>« Il dort. Quoique le sort fût pour lui bien étrange, Il vivait. Il mourut quand il n’eut plus son ange. » (Nó ngủ. Dẫu số phận lạ lùng, nó sống. Và nó chết khi thiên thần nó không còn.)</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Tôi thấy Pháp là đỉnh cao văn minh, là lãng mạn, là ánh sáng khai minh. Tôi mơ một ngày được chụp ảnh trước tháp Eiffel, được ngồi quán vỉa hè Paris nhìn đời.</p></div><div class="block-wrapper" type="delimiter"><hr /></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>II. Lớn lên: Cú sốc lịch sử – Pháp từng xâm lược, bóc lột Việt Nam</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Nhưng khi lớn hơn, tôi đọc sử Việt Nam và thấy phũ phàng. Năm 1858, đại bác Pháp nã vào Đà Nẵng. Nam Kỳ lục tỉnh bị cắt dâng. Thuế thân, đồn điền cao su, phu phen chết đói chết khát.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Tôi hiểu cái gọi là “Khai hoá văn minh” (la mission civilisatrice) chỉ là mỹ từ che đậy bóc lột. Tôi thấy Nhà thờ Đức Bà, Bưu điện Sài Gòn – những thứ từng khen là “di sản” – thực ra được xây để củng cố quyền lực thực dân.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Có một thời gian, tôi tự giận mình. Tôi bảo: « On ne change pas l’histoire avec des “si”. » – Không thay đổi được lịch sử bằng chữ “nếu.” Nhưng mình có thể thay đổi cách nhìn. Và lúc đó, tôi chỉ thấy Pháp là kẻ cướp.</p></div><div class="block-wrapper" type="delimiter"><hr /></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>III. Tự vấn: Lịch sử có chỉ đen và trắng không?</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Nhưng rồi tôi tự hỏi: « Rien n’est jamais tout noir ou tout blanc. » – Không có gì hoàn toàn đen hay trắng.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Đúng, Pháp xâm lược ta thật. Nhưng cũng nhờ giao lưu với Pháp mà Việt Nam tiếp xúc với chữ Quốc ngữ, báo chí, khoa học, tư tưởng tự do.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Phan Chu Trinh đòi dân quyền bằng tiếng Pháp. Nguyễn Ái Quốc viết “Những yêu sách của nhân dân An Nam” cũng bằng tiếng Pháp. Đông Kinh Nghĩa Thục dịch Voltaire, Montesquieu để khai dân trí.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Người Việt học cái hay từ Pháp – và dùng nó để chống lại Pháp.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>« Tel est pris qui croyait prendre. » (Kẻ tưởng bắt người lại bị bắt.)</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Không phải người Pháp nào cũng thực dân. Có người đứng về phía Việt Nam, phản đối chiến tranh thuộc địa.</p></div><div class="block-wrapper" type="delimiter"><hr /></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>IV. Sài Gòn – Thành phố lai căng hay giao thoa?</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Sài Gòn này, người ta hay mỉa “lai căng.” Nhưng tôi nghĩ: « Vive la différence ! » – Hoan hô sự khác biệt.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Người Sài Gòn biến Nhà thờ Đức Bà thành điểm chụp cưới áo dài. Quán cà phê kiểu Paris bán cà phê sữa đá, bánh mì chả lụa.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>« Il faut cultiver notre jardin. » – Ta phải chăm sóc khu vườn của mình. Ta biến di sản Pháp thành thứ riêng, thứ Việt.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Chữ quốc ngữ – thứ công cụ do giáo sĩ Pháp tạo, lại thành cây cầu phổ cập học hành cho người Việt.</p></div><div class="block-wrapper" type="delimiter"><hr /></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>V. 14/7 – Ăn mừng hay phản tư?</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Vậy hôm nay – 14/7 – tôi ăn mừng không? Thật lòng là không. Tôi không quên cảnh thực dân chia để trị, bóc lột, đàn áp. Tôi không quên ai từng mất mạng vì tự do.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Pháp từng hô « Liberté, Égalité, Fraternité », nhưng lại áp bức thuộc địa.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>« Les cordonniers sont toujours les plus mal chaussés. » (Thợ đóng giày lại đi chân đất.)</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Nhưng tôi cũng không cực đoan. Tôi không đòi đập bỏ Nhà thờ Đức Bà, không từ chối tiếng Pháp. Tôi nghĩ ngày này không phải chỉ để khen Pháp, mà để tự hỏi:</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>« Il n’y a pas de liberté sans responsabilité. » (Không có tự do nếu không có trách nhiệm.)</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Cả Pháp và Việt Nam đều từng phải trả giá để hiểu điều đó.</p></div><div class="block-wrapper" type="delimiter"><hr /></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>VI. Tiếng Pháp của tôi – nợ và duyên</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Hôm nay tôi vẫn nói tiếng Pháp. Nhưng đó là tiếng Pháp của người Việt.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Để đọc Hugo, nhưng cũng để kể Nguyễn Du. Để hiểu họ, nhưng cũng để họ hiểu mình.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>« Tout comprendre c’est tout pardonner. » (Hiểu hết là tha thứ hết.)</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Tôi không quên quá khứ. Nhưng tôi chọn không đóng cửa tương lai.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Chúng ta vẫn nợ lời giải cho Tự do – Bình đẳng – Bác ái. Cả Pháp cũng vậy. Họ vẫn còn bất công xã hội, phân biệt sắc tộc. Việt Nam cũng còn bất bình đẳng, còn tự do chưa trọn vẹn.</p></div><div class="block-wrapper" type="delimiter"><hr /></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>VII. Lời kết – Cho ngày 14/7</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Nên với tôi, 14/7 không phải ngày vinh danh Pháp, mà là ngày để nghĩ về chính mình.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Để nhớ quá khứ – cả vết thương và điều học được. Để soi lại khẩu hiệu « Liberté, Égalité, Fraternité »: mình đã làm được tới đâu? Để nhắc mình:</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>« Quand on veut, on peut. » (Muốn là được.)</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Chúng ta không chọn lịch sử mình sinh ra. Nhưng ta chọn cách viết phần tiếp theo.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Bonne Fête Nationale – cho người Pháp. Và chúc Việt Nam luôn học từ quá khứ để đi tới tương lai tự do mà mình chọn.</p></div>

<div class="block-wrapper" type="quote"><blockquote style="text-align: left;"><p class="quote-body">&nbsp;Bảo Nghĩa vương Trần Bình Trọng là vị danh tướng Trần triều được nhiều đời ca ngợi là tấm gương tiêu biểu cho tinh thần kiên cường bất khuất, “quyết tử cho tổ quốc quyết sinh” của dân tộc Việt Nam ta. Trong cuộc kháng chiến chống Nguyên Mông lần thứ 2 (năm 1285) ông đã anh dũng hy sinh trên chiến trường Thiên Mạc, bị giặc bắt không đầu hàng, giặc dụ dỗ chiêu hàng ông dõng dạc tuyên bố&nbsp;<i>“Ta thà làm ma nước Nam chứ không thèm làm vương đất Bắc”</i>. Vị dũng tướng thời đại Đông A bị giặc giết khi tuổi đời còn rất trẻ (26 tuổi) và công cuộc kháng chiến còn dang dở nhưng khí phách anh hùng, hiên ngang lẫm liệt cùng câu nói bất hủ của ông mãi lưu danh muôn thưở.&nbsp;&nbsp;</p><span class="quote-caption"></span></blockquote></div><div class="block-wrapper" type="image"><img src="/api/v1/media/823b0a36f32cda3a151ab4b2fcabd6ec461f28586bacf7fdd23ce4dd604bbf46.jpg"alt="18. Tran Binh Trong.jpg"style="max-width: 100%;"></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p><b><i>1.&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; </i></b><b><i>Bảo Nghĩa Hầu: Thân thế hiển hách, dòng dõi Hoàng tộc</i></b></p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Đại Việt sử ký toàn thư chép: <i>“Bảo Nghĩa vương Trần Bình Trọng là dòng dõi Lê Đại Hành”, “ông cha làm quan ở đời vua Trần Thái Tông, được ban quốc tính là họ Trần”. </i>Tuy chưa tìm được tư liệu khẳng định chắc chắn, song đối chiếu với các nhân vật và sự kiện xảy ra dưới thời vua Trần Thái Tông, hầu hết các sử gia nhận định Trần Bình Trọng là con của Bảo Văn hầu Lê Phụ Trần (Lê Tần) và mẹ ông chính là Nữ đế Lý Chiêu Hoàng, bấy giờ mang tước vị Chiêu Thánh công chúa được vua Thái Tông gả cho Lê Phụ Trần năm 1258. Như vậy về nội tộc, ông là dòng dõi vua nhà Tiền Lê, về ngoại tộc ông là con trai Nữ đế Lý triều, là hậu duệ của vua nhà Lý.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Toàn thư chép <i>“công chúa Chiêu Thánh ở với Lê Phụ Trần hơn 20 năm sinh được hai người con là Thượng vị hầu Lê Tông và Ứng Thuỵ công chúa Lê Ngọc Khuê.” </i>&nbsp;Liên kết các thông tin này lại thì Trần Bình Trọng chính là Thượng vị hầu Lê Tông và ông có một người em gái là Ứng Thuỵ công chúa Lê Ngọc Khuê. Theo chế độ phong tước thời vua Trần Thái Tông Toàn thư có đoạn “<i>Năm Tân Sửu (1241) hoàng tử thứ ba là Quang Khải sinh, là em cùng mẹ với thái tử Hoảng, Quốc Khang là anh trưởng, sau đều phong Đại vương; thứ nhất Nhật Vĩnh, Ích Tắc, Chiêu Văn đều phong vương; rồi các con thứ nữa thì phong Thượng vị hầu.Con trưởng của các vương thì phong vương, các con thứ thì phong Thượng vị hầu, lấy làm chế độ vĩnh viễn</i>”. Ấy vậy mà con trai của Lê Phụ Trần (người chỉ mang tước hầu) lại được phong là Thượng vị hầu, con gái được phong Ứng Thuỵ công chúa, tương đương với tước vị dành cho con của vua và vương. Người viết mạo muội suy đoán rất có thể là Thượng hoàng Trần Thái Tông đã nhận hai anh em Lê Tông, Lê Ngọc Khuê làm nghĩa tử, nghĩa nữ nên mới có tước phong như vậy và Lê Tông đã được ban Quốc tính với tên Trần Bình Trọng.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Xét theo quan hệ họ hàng thì ông là em họ của vua Trần Thánh Tông, Chiêu Minh Đại vương Trần Quang Khải và Tĩnh Quốc Đại vương Trần Quốc Khang (gọi Lý Chiêu Hoàng là dì ruột). Ông cũng là em họ của Hưng Đạo vương Trần Quốc Tuấn bởi bà ngoại của Trần Bình Trọng chính là Linh Từ quốc mẫu Trần Thị Dung và là em gái của ông nội Trần Quốc Tuấn (tức Thái Tổ Trần Thừa). Bảo Nghĩa hầu còn là anh họ của Trần Khánh Dư, mẹ ông Lý Chiêu Hoàng là chị cùng mẹ khác cha với Trần Phó Duyệt (con trai Trần Thủ Độ, cha của Trần Khánh Dư). Có thể thấy Trần Bình Trọng có mối quan hệ họ hàng với hầu hết các nhân vật nổi tiếng thời kỳ đầu triều đại nhà Trần.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Trần Bình Trọng sinh năm 1259 cùng lứa tuổi với vua Trần Nhân Tông (sinh năm 1258), cha ông Lê Phụ Trần từng là Thiếu sư kiêm Sừ cung giáo thụ tức là thầy dạy vua Trần Nhân Tông khi còn là Thái tử. Có xuất thân như vậy, hẳn nhiên ông được nuôi dạy bởi người cha văn võ toàn tài, trung thần hàng đầu nên sớm bộc lộ tài năng, đức độ và được hai vua (Thượng hoàng Trần Thánh Tông và vua Trần Nhân Tông) yêu mến, tin cậy.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p><b><i>2.&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; </i></b><b><i>Bậc anh hùng trung quân ái quốc: “Thà làm ma nước Nam chứ không thèm làm vương đất Bắc”</i></b></p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Tháng 1 năm 1285, 50 vạn quân Nguyên Mông do Trấn Nam Vương Thoát Hoan, con trai của Hoàng đế nhà Nguyên Hốt Tất Liệt, thống lĩnh, chia làm hai cánh tấn công xâm lược Đại Việt. Quân Nguyên Mông là đạo quân cực kỳ thiện chiến đã từng càn quét khắp lục địa Á-Âu và nhanh chóng chiếm ưu thế tuyệt đối trước quân dân Đại Việt (chỉ có khoảng 30 vạn binh). &nbsp;Sau thất bại trong vài trận đánh mở màn, tổng tư lệnh quân Đại Việt lúc bấy giờ là Quốc công tiết chế Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn quyết định lui quân về giữ Vạn Kiếp (nay thuộc vùng Vạn Yên, Chí Linh, Hải Dương). Quân Đại Việt tiếp tục rút lui về Thăng Long, nhưng cũng không giữ được trước sức tấn công ồ ạt của quân Nguyên. Hưng Đạo Vương quyết định rút khỏi Thăng Long, lui về Thiên Trường (Nam Định). Trần Bình Trọng được Hưng Đạo Đại Vương và Lưỡng cung (tức hai vua Trần Thánh Tông và Trần Nhân Tông) giao cho trọng trách giữ vùng Đà Mạc - Thiên Mạc, ngăn chặn truy binh và cầm chân quân Nguyên, đảm bảo cho bộ chỉ huy quân kháng chiến rút lui an toàn và bí mật.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Bảo Nghĩa hầu lãnh đạo khoảng 600 binh tổ chức cuộc đánh chặn ngay tại bãi Thiên Mạc với quyết tâm tử thủ. Do sự chênh lệch quá lớn về quân số, quân Đại Việt thất bại, Trần Bình Trọng bị bắt nhưng ông và quân lính của mình đã hoàn thành nhiệm vụ ngăn chặn truy binh để bộ chỉ huy rút lui an toàn. Trận đánh này là một thắng lợi cực kỳ quan trọng về mặt chiến lược với cuộc kháng chiến, kể từ khi đó, quân Nguyên hoàn toàn mất dấu bộ chỉ huy và hai vua, tạo tiền đề cho thắng lợi chung cuộc của quân Đại Việt.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Sau khi bắt được Trần Bình Trọng, tướng Nguyên tìm mọi cách để khai thác thông tin, từ tra tấn, dọa nạt, đến dụ dỗ, chiêu hàng. Tuy nhiên, Trần Bình Trọng kiên quyết không khuất phục và không hé nửa lời về hướng đi của quân chủ lực. Không thể chiêu hàng Trần Bình Trọng, quân Nguyên buộc phải giết ông vào năm 1285, lúc đó ông mới chỉ 26 tuổi. Trần Bình Trọng (陳平仲), cái tên “Bình Trọng” cha mẹ đặt cho ông mang ý nghĩa “ở trong hoà bình”, ông được sinh ra sau khi Đại Việt toàn thắng quân Nguyên-Mông lần thứ nhất, được lớn lên, trưởng thành trong thời bình. Và giờ đây ông đã chiến đấu tới giây phút cuối cùng, hy sinh thân mình trong kháng chiến chống Nguyên- Mông lần thứ hai với lý tưởng bảo vệ Tổ quốc, hộ giá hai vua, với khát vọng dành lại độc lập, hoà bình cho dân tộc.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Tới tháng 6 năm 1285 quân Đại Việt toàn thắng, hai vua Trần trở lại kinh sư, Trần Bình Trọng có công hộ giá, hy sinh vì nước được nhà vua truy phong tước Bảo Nghĩa vương.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p><b><i>3.&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; </i></b><b><i>Hậu duệ kế thừa ngôi báu</i></b></p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Mặc dù có xuất hiển hách nhưng xét về khía cạnh cuộc sống cá nhân thì Bảo Nghĩa vương kém may mắn hơn nhiều vương tôn quý tộc khác. Khi Trần Bình Trọng chào đời cha mẹ ông đều đã hơn 40 tuổi ở vào cảnh cha già con mọn rồi cha mẹ cũng sớm rời xa, mẹ ông tức Lý Chiêu Hoàng qua đời năm 1278 lúc này ông mới 19 tuổi. Theo các tư liệu thì khi Trần Bình Trọng kết hôn và có một con gái nhỏ thì vợ ông lại không may sớm qua đời. Vua Trần Nhân Tông thương cảnh Bảo Nghĩa hầu gà trống nuôi con nên gá nghĩa đem gả cô mình là công chúa Thuỵ Bảo (con gái vua Trần Thái Tông) cũng sớm chịu cảnh goá bụa cho Trần Bình Trọng. Sau khi Trần Bình Trọng hy sinh, &nbsp;công chúa Thuỵ Bảo ở vậy và nuôi dạy con gái vương là Chiêu Hiến quận chúa trưởng thành.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Mang dòng dõi họ Lê, được ban quốc tính họ Trần, khi lớn lên Chiêu Hiến quận chúa được vua Trần Anh Tông lập làm phi tức Huy Tư hoàng phi. Hoàng phi xinh đẹp, nết na rất được vua Anh Tông và chính cung Bảo Từ Hoàng hậu yêu mến.&nbsp; Toàn thư chép: “<i>Có lần Bảo Từ Hoàng hậu thấy Huy Tư phi theo hầu Anh Tông đường xa mà không có kiệu, phá lệ đem cho bà kiệu liễn vốn chỉ dành cho Hoàng hậu ngồi. Tuy nhiên điều này đã bị Trần Anh Tông ngăn cản, còn nhắc: " Bảo Từ có yêu quý Huy Tư thì cho thứ khác, chứ kiệu liễn đã ngồi theo điển chế cũ, không thể cho được."”&nbsp; </i>Về sau,<i> </i>Huy Tư hoàng phi sinh ra Trần Mạnh- người con trai duy nhất sống tới tuổi trưởng thành của vua Trần Anh Tông và được lập làm Hoàng thái tử. Khi Trần Mạnh kế vị Hoàng đế (tức vua Trần Minh Tông), hoàng phi được truy tôn làm Huy Tư Hoàng thái phi, rồi được truy phong làm Chiêu Từ Hoàng hậu. Trần Minh Tông là vị vua đầu tiên của nhà Trần phá lệ chỉ truyền ngôi cho con dòng đích (có mẹ là người nội tộc họ Trần) được lập ra từ thời vua Trần Thánh Tông. Như vậy, Bảo Nghĩa vương Trần Bình Trọng chính là ông ngoại của vua Trần Minh Tông. Thật thú vị khi mẹ ông vốn là Nữ đế Lý triều và cháu ngoại ông lại là Hoàng đế Trần triều.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Dân tộc ta qua ngàn đời luôn tự hào về truyền thống anh hùng, bất khuất trong công cuộc đấu tranh bảo vệ đất nước. Đó là bởi có những tấm gương anh dũng, kiên cường của thế hệ đi trước như danh tướng Trần Bình Trọng và hàng nghìn vị anh hùng trong lịch sử được truyền thừa cho thế hệ kế tiếp noi theo và phát huy. Bảo Nghĩa vương Trần Bình Trọng đã hy sinh gần 800 năm trước nhưng câu nói khảng khái, tinh thần bất diệt của ông thì sống mãi cùng lịch sử nước Việt Nam. Quả đúng như lời nhà thơ Tố Hữu trong bài thơ “Hãy nhớ lấy lời tôi” đã viết:</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p><i>“Có cái chết hóa thành bất tử &nbsp;<br>Có những lời hơn mọi lời ca”.</i></p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p><b><i>Đọc thêm:</i></b></p></div><div class="block-wrapper" type="linkTool"><a class="link-content" target="_blank" rel="nofollow noindex noreferrer" href="https://blog.vietales.vn/publication/nu-de-chuyen-chua-ke-k%E1%BB%B3-cuoi-nhung-nang-cong-chua-cua-vua-tran-thai-tong"><div class="link-title">NỮ ĐẾ CHUYỆN CHƯA KỂ: Kỳ Cuối Những Nàng Công Chúa Của Vua Trần Thái Tông</div><p class="link-description"></p><span class="link-anchor">blog.vietales.vn</span></a></div><div class="block-wrapper" type="linkTool"><a class="link-content" target="_blank" rel="nofollow noindex noreferrer" href="https://blog.vietales.vn/publication/nu-de-chuyen-chua-ke-k%E1%BB%B3-1-%E2%80%9Cnu-hoang-nuoc-mat%E2%80%9D-dai-viet-ly-thien-hinh"><div class="link-title">NỮ ĐẾ CHUYỆN CHƯA KỂ: Kỳ 1 “Nữ Hoàng Nước Mắt” Đại Việt: Lý Thiên Hinh</div><p class="link-description"></p><span class="link-anchor">blog.vietales.vn</span></a></div>

<div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Cái tôi tiết nuối bùi nhùi nhất là chưa thổ lộ tình cảm với ai dù thích rất nhiều người, tâm của tôi có nhiều vọng tưởng lắm; lúc mê gái lúc đứng thuyết trình lúc chơi người này người kia; nên mặt tôi có vẻ già đi trông thấy, đi đâu ai cũng nói người này có kiến thức mai một theo khuôn mặt; chắc hẳn là do</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>c<b>ác bạn biết không nhiều khi tôi vẫn</b> bồi hồi về những ngày tôi còn học ở tiểu học đặc biệt ở lớp 4; rõ ràng tôi chưa dậy thì nhưng vẫn có cái gì đó rạo rực khi nhìn về cô giáo mới chuyển vào trường; cô đẹp và thu hút dữ lắm<b> đến nổi một thằng hay dỡ tài liệu tiếng anh</b>&gt;&gt; How old are you thì tôi chả biết ghi chũ old ra làm sao</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Vậy mà tôi làm bài được 10 điểm anh mới ghê chứ; nghe giọng cô nói cả anh cả Việt nghe thích lắm; cái mọi người hàng xóm biết tin tôi mười điểm anh nên họ tin rằng tôi có thiên bẩm năng khiếu gì đấy với tiêng anh mới ghê chứ lị; tôi cứ mặc định mình là ok 1 thằng giỏi tiếng anh nên tôi bắt đầu học từ vựng: physical education; information technology; art music... tôi chả biết cái máu gì về tiếng anh cả&gt;&gt; mà mọi người cô giao khuyến khích tôi đi thi; tôi được học chung với thằng Luật ba nó làm giáo viên nói về ngữ Pháp nói mẹ gì tôi lúc đó chả biết cái mẹ gì; một tinh thần ham học của tôi bắt đầu; thằng quỷ đó nó ra điều kiện là nó phải kiểm soát tôi chơi với ai cái gì nữa chứ; không thì nó đéo chỉ bài nữa cái tôi cũng làm theo ngu thiệt; Và tới năm lớp 5 tôi bắt đầu từ làm hết và hóa ra nó được mẹ nó bảo kể chỉ nó làm sẳn ở nhà lên chép vô thôi chứ tư duy cái máu gì đâu; cái tôi nhận ra chả có cái gì là mình có thể bám vào cả, nhưng mà tôi cũng cảm thấy mình chả có cái máo gì cả thiện ơi.&nbsp;</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Lên lớp cấp 2 thì tôi học với lớp chọn đồ này nọ; ai cũng bận rộn học thêm nhưng có lẻ tôi thì không; tôi mắc 1 căn bênh tiếc tiền và nó ám ảnh cho tôi tới bây giờ luôn; tôi muốn khám bệnh; đi chơi; bao gái ăn uống lắm chớ mà tôi có làm được con mẹ gì đâu trời. Tiền thì vẫn tiếc chả dám đầu tư cái gì lúc nào cũng chỉ có 1 cảm xúc là nhìn người khác hưởng còn mình cứ nghĩ mình không xứng đáng với điều đó; nhưng thật sự là tao đang nó tránh nó- tao muốn vồ muốn cắn vào nó mà Thiện. Chu cha mạ ơi; Rõ ràng thái độ của tôi khi học là làm cho xong mà còn nhìn ánh mắt người ấy.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Về tình cảm tôi có ấn tượng bên ngoài: và cũng thích các bạn đẹp gái hay dễ thương hay dịu dàng miễn ai nói chuyện với tôi hay cười là ok à: Tâm; Thảo; Hà; Phương; Thanh; Huyền; Thắm; Thy; Nguyệt...Lan nhưng tại sao để chưa ít ra cũng có thể mua bánh; kẹo; hoa; cafe uống nước; cổ vũ ; tâm sự; giày; dẫn đi ngồi bờ kè tất cả đều không.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>+ có<b> những nguyên nhân sao đây khiến tôi: ăn mặc lôi thô</b>i; có gì bận đó; chẳng dầu thơm hay có xe đẹp</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>+ Nhát gái; không rủ người ta đi luôn đi thiệ<b>n; anh yêu em anh thích em</b></p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>+ Nói chuyện bớt đờ<b>i mà nói hay khuyên người ta đi T</b>hiện ơi&nbsp;</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>+ Ít ra thì phải nói mình tìm hiểu bạn nhé mình còn trẻ 21 tuổi chứ mấy</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Cái điều hối tiếc không phải <u class="cdx-underline">là làm 1 chuyện gì mà là không dám thực sự đối diện và thực hiện cái mày muốn á thiện ơi; nó phải có cái sức hút này thì mới ok Được chứ thi</u>ện Đẹp trai</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Z thôi cố lên mạnh dạng sống đúng với cảm<b> xúc; dám khen người ta đẹp; và dám mời người </b>ta đi ăn.</p></div>

<div class="block-wrapper" type="quote"><blockquote style="text-align: left;"><p class="quote-body">Trần Quang Khải là một trong số ít hoàng thân nhà Trần tham gia cả 3 lần kháng chiến chống quân Nguyên Mông của quân dân Đại Việt. Lần thứ nhất năm 1258, lúc bấy giờ ông mới chỉ là Hoàng tam tử 17 tuổi theo vua cha ra trận. Khi Nguyên Mông xâm lược Đại Việt lần thứ 2 năm 1285, ông được vua Trần Nhân Tông phong chức Thượng tướng thái sư, trấn thủ Thanh Hoá, Nghệ An và có công lớn trong trận đánh tan quân Nguyên tại Chương Dương độ. Tới cuộc kháng chiến chống Nguyên Mông lần thứ 3 (năm 1287-1288) ông đã là vị tướng lão luyện cùng với Tiết chế Quốc công Hưng Đạo Đại vương Trần Quốc Tuấn phò tá 2 vua thống lĩnh quân đội giành chiến thắng huy hoàng, đập tan mưu đồ xâm lược của Nguyên triều.</p><span class="quote-caption"></span></blockquote></div><div class="block-wrapper" type="image"><img src="/api/v1/media/502c75366e50cd440019233b872a095e34472db6f045c0142ea91fe5ed0615ef.jpg"alt="9.Tran Quang Khai.jpg"style="max-width: 100%;"></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p><b>HOÀNG TAM TỬ</b></p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Chiêu Minh Đại vương Trần Quang Khải sinh vào tháng 10 âm lịch năm 1241, là Hoàng tam tử (hoàng tử thứ ba) của vua Trần Thái Tông, mẹ là Thuận Thiên hoàng hậu Lý Oánh. Xét theo sử ký ghi chép, người anh đầu của ông là Tĩnh Quốc Đại vương Trần Quốc Khang (thực chất là con trai của Khâm Minh Đại vương Trần Liễu nhưng được coi là trưởng tử của vua Trần Thái Tông trên danh nghĩa sau sự biến năm 1237). Người anh thứ hai chính là Hoàng đích tử Trần Hoảng, tức vua Trần Thánh Tông. Nếu xét theo thứ tự con trai mang huyết thống của vua Trần Thái Tông thì ông cũng đúng là con trai thứ ba. Người con đầu lòng của vua Trần Thái Tông là Hoàng thái tử Trần Trịnh không may chết yểu từ khi mới chào đời năm 1233 (mẹ là Chiêu Thánh hoàng hậu tức nữ đế Lý Chiêu Hoàng). Có lẽ là Trần Quang Khải có duyên với con số 3, nên khi tìm hiểu về vị danh tướng người viết phát hiện ra có khá nhiều số 3 xuất hiện trong cuộc đời ông.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p><b>TAM “CHIÊU” VƯƠNG NỔI DANH KINH THÀNH </b></p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Vua Trần Thái Tông tuy muộn con nhưng về sau lại đông con cháu. Trong số các hoàng tử, tài năng vang danh nhất kinh thành có 3 vị vương gia, Quang Khải là người đứng đầu: Chiêu Minh Đại vương Trần Quang Khải, Chiêu Quốc vương Trần Ích Tắc và Chiêu Văn vương Trần Nhật Duật.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Ngay từ nhỏ, Trần Quang Khải đã được vua cha cho thụ giáo với Hàn lâm viện học sĩ kiêm Quốc sử Viện giám tu, Bảng nhãn Lê Văn Hưu (tác giả bộ Đại Việt sử ký, bộ quốc sử đầu tiên của nước ta). Sử chép ông là người có học thức, văn võ song toàn lại có tài về ngôn ngữ, hiểu được tiếng nói của các bộ tộc ít người. Xuất thân là con dòng đích, em cùng mẹ với vua Trần Thánh Tông, nên ngay sau khi vua anh lên ngôi, ông được phong tước “Đại vương” (năm 1258). Tới năm 1261, khi vừa 20 tuổi, Trần Quang Khải được phong chức Thái uý tham gia công việc triều chính. Suốt 34 năm trên quan trường ông đã tỏ rõ tài năng, đức độ của mình thật xứng với sự tin tưởng giao phó của đấng quân vương.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Vị vương gia nổi tiếng thứ hai là Chiêu Quốc vương Trần Ích Tắc, con trai thứ năm của vua Trần Thái Tông, là anh em cùng mẹ với Chiêu Đạo vương Trần Quang Xưởng và Chiêu Văn vương Trần Nhật Duật (tương truyền mẹ là Vũ phi, huý là Vượng). Theo Đại Việt sử ký toàn thư, Trần Ích Tắc thông minh hiếu học, làu thông kinh sử, lục nghệ, văn chương nhất đời, dù nghề vặt như đá cầu, đánh cờ, không nghề gì không thông thạo. Ông từng mở học đường ở bên hữu phủ đệ, tập hợp văn sĩ bốn phương cho học tập, cấp cho ăn mặc, đào tạo thành tài như Lưỡng quốc trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi, tất cả gồm 20 người, đều được dùng cho đời. Tiếc rằng về sau khi quân Nguyên Mông sang xâm lược Đại Việt lần thứ hai (năm 1285), Ích Tắc đem cả gia quyến hàng giặc, được đưa về Trung Quốc và được Hốt Tất Liệt phong làm An Nam quốc vương chờ ngày đưa trở về nước. Sau khi quân Nguyên Mông đại bại lần thứ 2, Trần Ích Tắc ở lại Nguyên triều làm quan tới chức Bình chương chính sự (Tể tướng) và mất ở Trung Quốc. Vì sự phản bội này mà nhà Trần đã loại Ích Tắc ra khỏi tông thất, kết án vắng mặt “<i>Ích Tắc là chỗ tình thân cốt nhục, tuy trị tội cũng thế, nhưng không nỡ đổi họ xóa tên, chỉ gọi là Ả Trần, có ý chê hắn hèn nhát như đàn bà vậy. Vì thế, những ghi chép đương thời đều gọi là Ả Trần."</i></p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>&nbsp;Chiêu Văn vương (sau là Chiêu Văn Đại vương) Trần Nhật Duật là con trai thứ sáu của vua Trần Thái Tông, em cùng mẹ với Chiêu Quốc vương. Ông cũng là danh tướng lập đại công trong kháng chiến chống quân Nguyên Mông lần thứ 2 và thứ 3. Theo sử sách, từ nhỏ ông đã nổi tiếng là hiếu học, sớm lộ thiên tri, thông thạo nhiều ngoại ngữ và hiểu biết sâu rộng về các nước láng giềng. Học tiếng Tống và tiếng Chiêm Thành, Nhật Duật chẳng những sử dụng thành thạo các ngôn ngữ ấy mà còn am hiểu nhiều mặt của các nước đó, kể cả phong tục tập quán của họ. Tuy là con vua, địa vị cao quý song Trần Nhật Duật lại rất phóng khoáng, thích giao du, thăm hỏi người Chiêm, người Tống trong nước.&nbsp;Ngoài ra, ông cũng là người tinh thông âm nhạc, đã chế tác ra nhiều tiết tấu, giai điệu múa hát. Ngoài 20 tuổi, Trần Nhật Duật đã được triều đình giao đặc trách những công việc về các dân tộc có liên quan và trở thành nhà ngoại giao tài ba nhất bấy giờ. Tới thời vua Trần Anh Tông, sau khi Chiêu Minh Đại vương qua đời, Chiêu Văn vương được thăng tới chức Thái uý Quốc công đứng vào hàng Tể tướng, ông cũng là người có công chăm nuôi chu đáo hoàng tử Trần Mạnh (vua Trần Minh Tông) thuở nhỏ.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p><b>“TAM GIÁC” TÌNH YÊU</b></p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Cuộc hôn nhân của Chiêu Minh Đại vương Trần Quang Khải với phu nhân, Phụng Dương công chúa được xem là một trong những chuyện tình đẹp nhất lịch sử Việt Nam. Thế nhưng mối tình đó không hề êm đẹp ngay từ đầu mà Phụng Dương đã phải vò võ trong cô độc rất nhiều năm mới có được tình yêu của chồng. Người viết tự đặt câu hỏi vì sao lại vậy?</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Theo sử chép tháng 2 năm 1258, vua Trần Thái Tông nhường ngôi cho con trai, tức vua Trần Thánh Tông. Vào tháng 8, tân Hoàng đế lập con gái thứ 5 của An Sinh vương Trần Liễu làm Thiên Cảm phu nhân Trần Thị Thiều, ít lâu sau phong làm Thiên Cảm Hoàng hậu. Tới tháng 11 cùng năm thì Hoàng thái tử Trần Khâm chào đời (tức vua Trần Nhân Tông). Cùng năm đó Phụng Dương công chúa được gả cho Chiêu Minh vương Trần Quang Khải. Bấy giờ Quang Khải đã có người thiếp yêu tự Chiêu Hàn, thế nên hờ hững với chính thất. Sự thờ ơ đó kéo dài nhiều năm đến mức cha mẹ ruột của công chúa là Thái uý Trần Nhật Hiệu và Tuệ Chân phu nhân đòi đón con gái về nhưng Phụng Dương nhất mình giữ đạo phu thê, một lòng một dạ chăm lo cho chồng. Người viết mạo muội suy đoán rằng, Trần Quang Khải có thái độ bỏ bê chính thất như vậy hẳn phải có lý do khiến ông tỏ rõ sự bất mãn. Xét về thân thế, Phụng Dương công chúa là trưởng nữ của Thái uý Trần Nhật Hiệu, em trai vua Trần Thái Tông. Từ nhỏ, bà đã nổi tiếng thông minh và rất mực hiền hậu, được Trần Thái Tông yêu quý đem về cung nhận làm con nuôi, cho phong hiệu Phụng Dương Công chúa. Từ đó Phụng Dương sống trong cung như một hoàng nữ. Ngay từ tước hiệu “Phụng Dương” đã cho thấy thân phận cao quý của bà và người viết đồ rằng rất có thể vua Trần Thái Tông vốn có ý chọn bà là ứng viên sáng giá cho ngôi vị hoàng hậu tương lai. Thế nhưng vị quân vương tương lai, Thái tử Trần Hoảng lại không phải là mẫu người “cha mẹ đặt đâu con ngồi đó”. Thái tử chẳng màng quy định chọn nữ nhân thân phận cao quý trong nội tộc (đích nữ của nhà vương) mà lại đem lòng yêu con gái thứ 5 của vương gia thất thế An Sinh vương Trần Liễu. Có lẽ khi ấy trong hoàng tộc cũng đã xảy ra rất nhiều tranh cãi cho ngôi vị Hoàng hậu nên dù Tân vương lên ngôi từ tháng 2 mà tới tận tháng 8 mới phong hậu và tháng 11 thì Hoàng hậu sinh Thái tử. Vụ việc “thái y bảo cưới” của Trần Thánh Tông đã khiến dự tính trước đó của vua cha Trần Thái Tông đổ bể. Cuối cùng Thượng hoàng đành ban hôn gả Phụng Dương công chúa cho con trai thứ Chiêu Minh vương, chẳng anh thì em cũng vẫn là tấm chồng môn đăng hộ đối.=)) Hẳn nhiên Quang Khải cũng không phải đứa con trai bảo gì nghe nấy, thành ra cơ sự như vậy, cưới thì cưới nhưng không yêu nàng, lấy nàng làm chính thê nhưng mặc kệ, bỏ bê không đoái hoài tới nàng, cho nàng danh phận cao nhất nhưng chẳng dành một chỗ trong tim cho nàng.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Cuộc hôn nhân của hai người cứ như vậy mà trôi qua năm tháng, chỉ có nghĩa không có tình cho tới tận mùa đông năm1284, quân Nguyên sang xâm lược Đại Việt lần thứ 2, gia đình Chiêu Minh đang trên đường đi lánh giặc, nửa đêm trong thuyền xảy ra hoả hoạn. Lúc ấy Chiêu Minh Đại vương đương ngủ, Công chúa ngờ là giặc đã tới nơi, đánh thức chồng dậy, đưa cho cái lá chắn và lấy mình che cho chồng. Khoảnh khắc ấy đã khiến Trần Quang Khải cảm kích, ngỡ ngàng và rung động, khiến trái tim băng giá với người vợ bao năm tan ra. Từ ấy về sau tìm cảm phu thê nhà Chiêu Minh ngày càng nồng ấm. Theo sách sử chép lại, Trần Quang Khải có 7 người con thì đều do Phụng Dương công chúa sinh cả. Tới lúc phu nhân qua đời, vị Thái sư đã viết thư đặt vào tay công chúa 9 chữ: "Kiếp sau xin được làm chồng vợ như xưa".&nbsp;</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p><b>TAM TRIỀU THÁI SƯ</b></p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Trần Quang Khải là một trong số ít hoàng thân nhà Trần tham gia cả 3 lần kháng chiến chống quân Nguyên Mông của quân dân Đại Việt. Lần thứ nhất năm 1258, lúc bấy giờ ông mới chỉ là Hoàng tam tử 17 tuổi theo vua cha ra trận. Khi Nguyên Mông xâm lược Đại Việt lần thứ 2 năm 1285, ông được vua Trần Nhân Tông phong chức Thượng tướng thái sư, trấn thủ Thanh Hoá, Nghệ An và có công lớn trong trận đánh tan quân Nguyên tại Chương Dương độ. Tới cuộc kháng chiến chống Nguyên Mông lần thứ 3 (năm 1287-1288) ông đã là vị tướng lão luyện cùng với Tiết chế Quốc công Hưng Đạo Đại vương Trần Quốc Tuấn phò tá 2 vua thống lĩnh quân đội giành chiến thắng huy hoàng, đập tan mưu đồ xâm lược của Nguyên triều.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>&nbsp;Trần Quang Khải cũng là vị công thần bậc nhất nắm giữ chức vụ Thái sư dưới 3 triều vua Trần Thánh Tông, Trần Nhân Tông và Trần Anh Tông. Vào thời chiến, ông là Thượng tướng thống lĩnh ngàn quân. Đất nước hoà bình, ông là Thái sư chăm lo quốc sự. Những lúc thư nhàn, ông là văn sĩ, viết văn làm thơ, ca múa, tác phẩm của ông có Lạc đạo tập và một số bài thơ còn được lưu truyền: Tụng giá hoàn kinh sư, Phúc Hưng viên, Lưu gia độ, Dã thự, Xuân nhật hữu cảm... Tương truyền tại Phương Bông (Nam Định) còn lưu lại điệu múa "bài bông" được người dân ở đây cho là khởi xướng bởi Trần Quang Khải trong tiệc "Thái bình diên yến" do Trần Nhân Tông tổ chức sau khi chiến thắng quân Nguyên.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Ngày 3 tháng 7 âm lịch năm Hưng Long thứ hai (năm 1294) đời vua Trần Anh Tông, Chiêu Minh Đại vương Trần Quang Khải qua đời. Vợ ông là Phụng Dương công chúa đã mất trước đó 3 năm. Ông bà được chôn cất tại thái ấp của mình, được thờ làm Thành hoàng làng Cao Đài (Nam Định). Hậu duệ của vương sau này nhiều đời vinh hiển, con cháu nhiều nhân tài giữ chức vụ cao trong các triều đại. Chiêu Minh Đại vương cũng là tổ phụ nhiều đời của Tư đồ Trần Nguyên Đán- ông ngoại của Đại thi hào Nguyễn Trãi, ông nội của danh tướng Trần Nguyên Hãn- hai vị khai quốc công thần triều Hậu Lê.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p><b><i>Đọc thêm:&nbsp;</i></b></p></div><div class="block-wrapper" type="linkTool"><a class="link-content" target="_blank" rel="nofollow noindex noreferrer" href="https://blog.vietales.vn/publication/nu-de-chuyen-chua-ke-k%E1%BB%B3-15-bao-nghia-vuong-tran-binh-trong-tha-lam-ma-nuoc-nam-chu-khong-them-lam-vuong-dat-bac"><div class="link-title">NỮ ĐẾ CHUYỆN CHƯA KỂ: Kỳ 15 Bảo Nghĩa Vương Trần Bình Trọng: "Thà Làm Ma Nước Nam Chứ Không Thèm Làm Vương Đất Bắc"</div><p class="link-description"></p><span class="link-anchor">blog.vietales.vn</span></a></div><div class="block-wrapper" type="linkTool"><a class="link-content" target="_blank" rel="nofollow noindex noreferrer" href="https://blog.vietales.vn/publication/nu-de-chuyen-chua-ke-k%E1%BB%B3-1-%E2%80%9Cnu-hoang-nuoc-mat%E2%80%9D-dai-viet-ly-thien-hinh"><div class="link-title">NỮ ĐẾ CHUYỆN CHƯA KỂ: Kỳ 1 “Nữ Hoàng Nước Mắt” Đại Việt: Lý Thiên Hinh</div><p class="link-description"></p><span class="link-anchor">blog.vietales.vn</span></a></div>

<div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Người ta gọi ngày 7 tháng 7 là World Chocolate Day – một ngày nhỏ trên lịch quốc tế nhưng đủ gợi lên hương ngọt, vị đắng và cả câu chuyện dài của nhân loại với thứ được mệnh danh là “vàng đen” của ẩm thực.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Ở Việt Nam, ngày đó không có lễ hội rầm rộ. Nhưng hãy thử ngồi xuống, bóc nhẹ lớp giấy bạc, bẻ đôi một thanh socola, và tự hỏi: Nó đã đi qua những đâu?</p></div><div class="block-wrapper" type="delimiter"><hr /></div><div class="block-wrapper" type="image"><img src="/api/v1/media/3368e2bfaba077ca22c0253eba82dbe23b7c6d93c6184eef7397c58db49bb13f.jpg"alt="500452479_18504454399056899_3394471543924571628_n.jpg"style="max-width: 100%;"></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Hành trình ấy bắt đầu ở Trung Mỹ, nơi người Maya và Aztec xem cacao là thiêng liêng. Họ rang, xay, nấu với nước và ớt, tạo ra thức uống đắng cay cho nghi lễ và tầng lớp thống trị. Hạt cacao khi ấy là tiền tệ, biểu tượng quyền lực – một thứ quý giá như kho báu.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Khi cacao vượt Đại Tây Dương thế kỷ 16 trên những con tàu Tây Ban Nha, châu Âu ban đầu lạ lẫm, chê đắng. Nhưng rồi họ yêu nó khi thêm sữa, đường, vani. Trong cung điện Versailles, socola trở thành « le symbole du luxe et du pouvoir » – biểu tượng xa hoa và quyền lực.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Cacao được gọi “l’or noir” – vàng đen của ẩm thực, vì giá trị không chỉ nằm ở hương vị mà còn ở công sức canh tác, nghệ thuật lên men, rang xay, và cả lịch sử thương mại, thuộc địa, văn hóa giao thoa.</p></div><div class="block-wrapper" type="delimiter"><hr /></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Cuối thế kỷ 19, người Pháp mang cacao sang Đông Dương. Họ thử nghiệm trồng cây ở miền Nam Việt Nam – Bến Tre, Tiền Giang, Đồng Nai, Vĩnh Long. Đất phù sa màu mỡ, khí hậu nhiệt đới ẩm mưa nắng hai mùa giúp cacao bén rễ.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Ở miền Tây Nam Bộ, cacao thường trồng xen trong vườn dừa. Buổi sáng nắng xiên qua tán lá, trái cacao đủ màu xanh vàng đỏ nâu, treo lủng lẳng như đèn lồng nhỏ. Nhưng suốt nhiều thập kỷ, cacao Việt chỉ bán tươi, giá rẻ mạt. Người nông dân bổ trái lộ lớp cơm trắng bọc hạt tím rồi bán thô – c’est la vie, đời là thế, họ trồng “vàng đen” mà chưa từng biết vị nó ra sao.</p></div><div class="block-wrapper" type="delimiter"><hr /></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Thế kỷ 21 mang theo thay đổi. Khi thị trường thế giới cần cacao ngon hơn, các dự án phát triển bền vững xuống tận vườn, dạy nông dân lên men, phơi hạt đúng chuẩn. Giá cacao Việt dần tăng. Người trồng tự hào hơn vì làm ra thứ vàng đen được ưa chuộng.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Và rồi – un rêve, một giấc mơ – bắt đầu.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Nổi bật nhất là câu chuyện Marou. Hai người Pháp, Samuel Maruta và Vincent Mourou, khởi đầu rất mộc mạc – một chuyến xe máy lang thang miền Tây, dừng chân uống cà phê rồi nhìn thấy vườn cacao rực trái. Họ ngạc nhiên: sao cacao ngon mà không ai lên men, rang xay, làm socola ngay tại chỗ?</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Thế là họ quyết định dựng xưởng ở Sài Gòn, làm tất cả các công đoạn bean-to-bar – một trào lưu socola thủ công nổi tiếng trên thế giới. Họ không trộn cacao đại trà mà phân chia single origin, giữ nguyên hương vị riêng mỗi vùng:</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>1Tiền Giang – chua nhẹ, trái cây nhiệt đới. </p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>2 Bến Tre – đậm đà, mùi dừa và đất phù sa.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>3 Đồng Nai – cân bằng, mượt mà.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>4 Lâm Đồng – se lạnh, thanh thoát.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Marou tự lên men cacao theo tiêu chuẩn riêng, rang xay mẻ nhỏ, đóng gói giấy thủ công in hoa văn Đông Dương. Họ ghi luôn tên tỉnh thành lên vỏ – biến thanh socola thành tấm bản đồ vị giác Việt Nam.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Và họ đã thành công vang dội.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>1 Được New York Times Magazine ca ngợi là “one of the world’s best chocolates” năm 2013.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>2 Đoạt International Chocolate Awards nhiều năm liền, cạnh tranh với thương hiệu châu Âu lâu đời.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>3Xuất hiện trên kệ boutique chocolate ở Paris, Tokyo, New York.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>4 Được khách sành ăn gọi là « le chocolat vietnamien de luxe » – socola Việt Nam cao cấp.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Họ còn mở Maison Marou ngay trung tâm Sài Gòn, nơi khách ngửi mùi cacao rang, xem nghệ nhân đổ khuôn, nếm hot chocolate, bánh ngọt làm từ socola Việt Nam chính hiệu.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Marou đã biến cacao Việt – thứ nguyên liệu rẻ mạt từng bị ép giá – thành sản phẩm hoàn thiện, tinh tế, nghệ thuật, niềm tự hào ẩm thực Việt.</p></div><div class="block-wrapper" type="delimiter"><hr /></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Sau Marou, phong trào chocolate Việt lan rộng:</p></div><div class="block-wrapper" type="list"><ul list-style="unordered" class="list-items list-items-parent"><li class="list-item"><div class="item-content">Belvie (Bỉ–Việt) thu mua cacao từ Tiền Giang, Bến Tre, Đồng Nai, sản xuất socola thủ công đoạt giải quốc tế. </div></li><li class="list-item"><div class="item-content">Stone Hill (Quảng Ngãi) làm socola ngay tại nông trại. </div></li><li class="list-item"><div class="item-content">Pepa’s Chocolate (Đà Lạt) biến cacao thành thanh vị cà phê, hạt điều, trà xanh. </div></li><li class="list-item"><div class="item-content">Nhiều xưởng nhỏ ở Bến Tre, Tiền Giang thử nghiệm vị gừng, muối biển, ớt, tiêu – đậm chất Việt Nam. </div></li></ul></div><div class="block-wrapper" type="delimiter"><hr /></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Ngày nay, về vùng cacao miền Tây, bạn sẽ thấy vườn dừa rợp bóng, cacao trồng xen. Người dân bổ trái, ủ trong thùng gỗ, phơi hạt dưới nắng. Tiếng máy rang xay rì rì trong xưởng nhỏ. Một thế hệ trẻ nhìn cacao không chỉ là “nguyên liệu bán tươi” mà là “vàng đen” của ẩm thực, sản phẩm thủ công, niềm tự hào quê hương.</p></div><div class="block-wrapper" type="delimiter"><hr /></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Hôm nay là Chocolate Day 7/7. Ở Sài Gòn, Hà Nội, Đà Lạt… bạn có thể mua Ferrero Rocher, Lindt, Godiva – nhưng cũng có thể bóc một thanh socola Việt, gói giấy in hoa văn Đông Dương, mùi cacao chua dịu, đắng mượt, hương đất phù sa miền Nam.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>« Qui l’eût cru ? » – Ai mà ngờ được? Từ hạt cacao rẻ mạt, Việt Nam đã làm ra socola hảo hạng, bán ở Paris, Tokyo, New York.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Vị ấy không chỉ ngọt đắng như tình yêu, mà còn nặng tình như mảnh đất quê hương.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Chocolate Day, với tôi, không chỉ là ngày tặng quà lãng mạn. Đó là ngày kể một chuyện dài: từ rừng rậm Trung Mỹ, bàn tiệc Versailles, đồn điền Nam Kỳ, vườn dừa Bến Tre, đồng bằng Tiền Giang, đồi đất đỏ Đồng Nai, sương mù Lâm Đồng – tất cả hoà trong một thanh socola Việt, bẻ ra nghe “cạch” giòn tan, tan dần trên lưỡi với vị ngọt đắng chân thật, giản dị và tự hào.</p></div>

<div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Khi biết điểm đại học của mình chưa tới 23, thật ra tôi đã hiểu rồi... Hiểu là giấc mơ đại học xem như gãy gánh. Nhưng điều kỳ lạ là lúc đó tôi không khóc, không tức tối, chỉ lâng lâng – một kiểu cảm giác trống rỗng nhưng lại không thấy buồn rõ ràng. Tôi nhớ lại hồi cấp 3, bản thân từng khinh khỉnh nghĩ mấy đứa học cao đẳng chắc... dở lắm. Nhất là khi nghe bà cô dạy Hóa phán một câu: “A1 mà đi cao đẳng thì thôi rồi!” – câu nói đó ám vào đầu tôi, bám theo tôi suốt những năm sau đó như một lời nguyền âm ỉ. Ai cũng học thêm, ai cũng ôn luyện, còn tôi cứ xoay vòng đi tìm mấy khóa học rẻ tiền mà nuôi hy vọng “hít hà tri thức”.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Tôi không phủ nhận mình từng rất ham học, thậm chí là quá ham học. Trong khi người ta lo kiếm việc làm thêm, chơi bời hẹn hò, thì tôi một lòng muốn học – học đến mức 2 giờ sáng, 4 giờ sáng vẫn cố ép mình ngồi vào bàn. Nhưng rồi sao? Tôi ngồi đó được 30 phút là tay lại bấm video giải trí. 80% thời gian tôi dành để suy nghĩ – nghĩ đủ thứ chuyện cao siêu về tương lai – và chỉ có 20% thực sự bắt tay vào làm. Thất bại đến, tôi chỉ ngồi đó, suy nghĩ thêm, rồi lại không làm gì cả. Không một giải pháp nào được thực thi, không một hành động nào được bắt đầu.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Đến bây giờ, đã 5 năm trôi qua… tôi nhìn lại và thấy bản thân mình chẳng khác gì so với ngày đó. Cũng chỉ là một kẻ đầy ảo tưởng, sống vật vờ qua ngày, cứ mơ hoài về một thứ gì đó tốt đẹp hơn, nhưng lại chẳng nhúc nhích được bước nào. Tôi biết tôi sai – tôi nhận ra tính tôi bất ổn, nhận ra những thói quen xấu đã ăn sâu – nhưng thử hỏi tôi đã làm gì để thay đổi? Không một cái gì. Hồi xưa tôi nghĩ mình có thể làm gia sư, 1 tiếng kiếm 200k là chuyện nhỏ. Còn giờ? Tôi còn tiếc cả bữa cơm 35k. Cuộc sống không có tiền thì đúng là khổ thật – nói chuyện gì đến mơ mộng hay đầu tư phát triển bản thân.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Tôi có ghi mục tiêu xuống giấy đàng hoàng. Tôi cũng biết phải va chạm nhiều hơn, phải dấn thân để trưởng thành. Tôi cố không để bị chửi trong môi trường doanh nghiệp. Nhưng rồi sao? Tôi gửi CV đi mà chẳng ai phản hồi. Không ai gọi tôi đi phỏng vấn. Tại sao? Tại vì tôi... chẳng chứng minh được gì cả. Như sách Mặc Môn có nói: “Phải chăng mình chưa làm những điều cần làm để khiến khu vườn trở nên hấp dẫn với những con ong?” – quá đúng. Tôi làm, nhưng làm chưa tới. Làm chưa ra kết quả. Tôi chỉ biết lao vào làm, nhưng không có hệ thống, không có quy trình, không có cách để theo sát mục tiêu. Tôi cứ nghĩ nhiều, nhưng làm thì ít. Vậy thì ai tin tôi? Ai trao cơ hội cho tôi?</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Tôi biết tôi cần làm gì. Quản lý website, đăng bài quảng bá, tổ chức sự kiện, xây chiến lược – đó là những công việc tôi muốn hướng tới. Tôi tự hỏi: đã học AI, automation chưa? Đã học digital marketing tử tế chưa, Thiện? Đã giỏi editing video chưa?</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Ví dụ như muốn làm chuỗi video dạy tiếng Anh, thì mục tiêu là gì? Làm sao để người xem inbox mình. Vậy thì video phải có USP (unique selling point), phải có Big Idea, phải hấp dẫn đến mức người ta không thể không nhắn tin. Làm xong video rồi phải tự kiểm: có lỗi gì không? Có hơn 10 lượt like không? Có ai inbox không? Đó mới gọi là kinh nghiệm. Còn tôi – nhiều khi video chưa làm xong, đã nghĩ chắc cũng có 5 người đăng ký. Nhưng... niềm tin đó dựa vào cái gì?</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Quay về câu đầu tiên – nhiều lúc tôi nghĩ: thà ít học mà làm nhiều, còn tốt hơn mấy người chỉ ngồi nghĩ mà không hành động. Ở vị trí thực tập sinh, nhân viên, đâu cần mơ mộng gì cao siêu. Cứ làm đi cái đã!</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Tôi từng nghĩ những người học đại học, lên Sài Gòn, có cơ hội trải nghiệm, mở rộng mối quan hệ, thậm chí có bạn gái – họ sướng hơn tôi. Còn tôi, dù tiếp xúc hàng trăm cô gái, nhưng chẳng có ai nói chuyện với tôi quá 1 phút. Mọi thứ đều hời hợt, chẳng đi đến đâu. Làm sao mà yêu đương hay kết nối sâu sắc được, hả Thiện ơi?</p></div>

<div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Có khi nào bạn tự hỏi vì sao thành phố này tên là Sài Gòn không?</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Ngày xưa, rất xưa, nơi đây chỉ là những cánh rừng um tùm, kênh rạch đan nhau như mạch máu của đất. Người Khmer gọi nơi ấy là Prey Nokor – thành phố trong rừng. Nghe như một lời thì thầm của lá, của gió, của hương đất hoang sơ.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Rồi người Việt xuôi ghe vào Nam, mang theo lúa giống, nồi đồng, và giấc mơ cắm rễ nơi đất mới. Họ gọi mảnh đất rộng lớn này là Gia Định – đặt nền móng cho một miền đất trù phú. Nhưng cái tên hành chính kia không giữ được hết hồn cốt của nơi chốn – nó chỉ là con dấu trên giấy.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Sài Gòn – cái tên ấy mọc lên như bông gòn dại ven sông. Có người nói “Sài” là củi, là rừng; “Gòn” là thứ bông trắng nhẹ bay theo gió. Một vùng đất của củi lửa, sông nước và cây gòn trổ hoa. Có người lại bảo nó là âm xưa của Tây Cống, từ người Hoa, rồi người Pháp lại viết thành Saïgon trên giấy tờ thuộc địa.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Dù ai giải thích thế nào, cái tên ấy vẫn ở lại – vì nó sống cùng dân, cùng chợ, cùng tiếng rao đêm. Sài Gòn không chỉ là một địa danh mà là một tâm tình.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Qua trăm năm, nơi từng là thành phố trong rừng trở thành phố xá rực rỡ ánh đèn. Đổi tên thành Thành phố Hồ Chí Minh để tri ân lãnh tụ, nhưng trong lòng nhiều người, họ vẫn gọi Sài Gòn – như gọi tên một người bạn cũ, mon vieux ami, một tình nhân xưa.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Có khi là thói quen, có khi là kỷ niệm, có khi chỉ vì thương quá không nỡ quên.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Bởi Sài Gòn không chỉ là địa điểm trên bản đồ. Đó là quán cà phê lề đường, ly trà đá, cơn mưa bất chợt, xe kẹt trong ngã tư mà vẫn cười đôn hậu với nhau. Là người xa xứ rưng rưng khi nghe một câu vọng cổ. Là kẻ mưu sinh vất vả mà vẫn sẵn lòng chia đôi ổ bánh mì.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Et oui, bạn biết không, Sài Gòn còn là tiếng rao lạc giữa đêm khuya – khi thành phố ngủ, mà lòng người chưa yên giấc. Là chiếc xe hủ tiếu gõ dưới ánh đèn đường vàng vọt, chở theo cả cuộc mưu sinh và hương nước lèo nóng hổi xua tan gió lạnh.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Sài Gòn là ngã tư kẹt xe, nhưng chẳng ai nạt nộ quá lâu – vì còn phải đi tiếp, còn phải cười. Là một thành phố biết tự xoa dịu nhau trong vội vã, dạy người ta hiểu cái nghĩa sống chung: sang hèn, già trẻ, đủ miền đủ giọng.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Có người đến đây để làm lại từ đầu. Có người sinh ra đây nhưng chẳng bao giờ ngừng thấy lạ. Ở Sài Gòn, bạn có thể nếm phở Bắc, bún bò Huế, cơm tấm miền Nam trên cùng một con phố. Có thể nghe cải lương lẫn rap, nghe tiếng hát bolero lẫn tiếng máy khoan công trình.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Et voilà, khi mưa xuống, thành phố này ướt mèm nhưng lòng người lại mềm ra. Quán xá ken người trú mưa, chạm mặt nhau mà cười. Bao chuyện tình bắt đầu nhờ cơn mưa Sài Gòn, cũng có chuyện tình tan vỡ trong mưa. Nhưng mưa ở đây chưa bao giờ quá lạnh – vì thành phố này đủ ấm để người ta nương tựa.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Nhiều người đã đổi đời nhờ Sài Gòn, cũng lắm kẻ lạc bước mà không tìm được lối ra. Nhưng dù yêu dù ghét, ai rời đi rồi cũng nhớ. Nhớ một Sài Gòn không hoàn hảo, nhưng thật lòng. Không sang trọng hết mực, nhưng phóng khoáng tới tận cùng.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Nên khi hỏi vì sao tên gọi này vẫn còn – câu trả lời thật ra rất đơn giản: Sài Gòn ở lại trong lòng người.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Nó ở lại trong lời nói:</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>“Đi Sài Gòn nha mày.” “Sài Gòn mưa rồi đó.”</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Ở lại trong ký ức:</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Tiếng ve ngân dưới nắng, xe buýt cũ, bảng hiệu cũ, quán cà phê cũ, tình người mới.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Ở lại trong lời hứa:</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>“Mai mốt khá lên, tao mua nhà Sài Gòn.”</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Và trong nỗi nhớ:</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>“Giờ này ngoài Sài Gòn chắc đang mưa...”</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>C’est la vie – đời là vậy đó. Dù bảng tên đã đổi, người ta vẫn gọi Sài Gòn. Bởi tên gọi ấy không chỉ là địa danh – mà là một lời nhắc để nhớ thương.</p></div>

<div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Thật ra, tôi là đứa mơ mộng từ bé, mà cái mơ của tôi không phải kiểu “sau này muốn thành bác sĩ” đâu, mà nó… lãng xẹt hơn. Vừa chân ướt chân ráo vào Cao đẳng, tôi đã tưởng tượng mình nổi tiếng, bán hàng online đơn ào ào, làm chủ vài kênh TikTok, thu nhập mấy chục triệu mỗi tháng, kiểu tự do – tự tại – tự làm chủ cuộc đời. Vậy nên thời gian đó, tôi gần như dành hết để học cái này cái kia – kỹ năng, công nghệ, thiết kế, thậm chí... cả cách “thu phục lòng người” trên mạng. Tôi nghĩ, mình đặc biệt lắm.</p></div><div class="block-wrapper" type="image"><img src="https://images.spiderum.com/sp-images/03cf77c063a411f088c20b7b20ffbe60.png"alt=""style="max-width: 100%;"></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Cái tôi của tôi thì cao như núi. Tôi thường nhìn mấy bạn suốt ngày cafe – chụp hình – tán gái – diện đồ xịn như mấy con bò hào nhoáng mà lắc đầu ngao ngán: “Lí tưởng gì tầm thường dữ vậy trời?”. Ai không giống tôi, tôi auto gắn mác: “thằng không có chí hướng”.Mà cái tính này không phải mới đây đâu, từ lớp 10 tôi đã “mang danh”... Thầy Khầy. Lúc đầu nghe mấy đứa bạn kêu thế, tôi hãnh diện lắm, tưởng như mình có vị trí gì đặc biệt trong lòng tụi nó. Hễ tôi nói gì ngớ ngẩn hay nghĩ ra trò gì kì dị, tụi nó lại gọi: “Ê, thầy phát biểu tiếp đi!”. Nhưng rồi khi tôi yên lặng, tôi là tôi thôi – bình thường thôi – thì chẳng ai để ý. Tôi bắt đầu thấy lạc lõng, tự hỏi: “Ủa mình học để làm gì vậy ta?”Càng ngày tôi càng chán học. Vừa xa nhà 10 cây số, lại không biết chạy xe, lại sợ công an. Thế là tôi quyết định học “tự do”. Ở nhà... coi đáp án trước, rồi giải lại bài, lên mạng tìm mấy cách “hack” để qua môn. Tôi nghĩ mình ngầu. Trên lớp, tôi được kêu lên bảng giải số phức, hướng dẫn bấm máy – tưởng mình là vua. Có lần, cô hỏi: “Hai đường thẳng song song là gì?”, tôi trả lời tỉnh queo: “Hai thằng không dính líu gì nhau hết”. Cả lớp cười, còn tôi thì diễn vai tự tin như thể chính mình là giáo trình sống.Nhưng bạn biết gì không? Tôi run. Tôi mệt. Tôi giấu cảm xúc như một thói quen. Mấy đứa bạn tưởng tôi ngầu, nhưng thật ra tôi chỉ đang chơi một vai diễn. Cái kiểu: "Chắc chắn đúng vì mình là mình", nhưng khi sai – tôi lại nổi cáu, tự ái, công kích người khác. Nhìn ngoài tưởng tôi vui vẻ dễ chịu, bên trong thì... rối tung rối mù, cô đơn thấy rõ.</p></div><div class="block-wrapper" type="image"><img src="https://images.spiderum.com/sp-images/2fc82e8063a411f08224e1636978f505.png"alt=""style="max-width: 100%;"></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Giờ thì tôi tỉnh rồi – tỉnh giữa những cú tát của hiện thực. Tôi biết mình cần gì: xây một cái “bát ngôn từ” vững vàng, học cách chấp nhận mình chỉ là một người bình thường, không phải siêu nhân, không phải “trung tâm vũ trụ”. Nếu tôi cứ tiếp tục cái lối “ảo tưởng sức mạnh”, có khi 22 tuổi vẫn chưa ai ưa nổi.Người ta ai cũng muốn làm điều lớn lao, trở thành “hot boy của ánh đèn sân khấu”, nhưng thực ra đa phần lại... ngồi không. Tôi cũng từng như vậy – bày ra cả tá việc thấy “có vẻ quan trọng”, nhưng chẳng cái nào thật sự dẫn tôi đến mục tiêu. Đụng khó chút là nản, đổi mục tiêu như đổi áo. Tôi cần thứ gì đó cụ thể, có thể đo được, kiểu như “đạt 6.5 IELTS” hoặc “thi đậu một chứng chỉ thực tế” – chứ không phải ngồi đó mà chê 6.5 là thấp trong khi... làm được có 5.5.Và tôi rút ra một điều: Nghệ sĩ hay không, cái mà người ta nhớ và nể vẫn là kết quả. Không ai quan tâm bạn mơ mộng gì đâu, Thiện à. Làm nhiều hay ít không quan trọng bằng làm được cái gì cho ra hồn.Giờ đây tôi tin: nếu mình có được một người thầy, một người bạn đồng hành – người biết đường đi nước bước – thì tỷ lệ thành công của tôi sẽ tăng gấp đôi. Cũng như phòng gym: nếu bạn có PT hướng dẫn ăn gì, tập sao, thì đỡ hơn việc loay hoay một mình mãi không lên form.Cuối cùng, tôi học được một điều mà mấy cô gái nói nhỏ: Điều khiến người ta nể bạn không phải là ngoại hình, mà là “chất đàn ông” – là sự rõ ràng trong suy nghĩ, là khả năng đứng ra bảo vệ chính kiến và dám thể hiện cảm xúc.Tôi sẽ bắt đầu từ đó. Và tôi tin, Chúa vẫn đang cho tôi cơ hội để trở thành phiên bản mạnh mẽ và chân thật nhất của chính mình. </p></div>

<div class="block-wrapper" type="image"><img src="/api/v1/media/2966dcf235446d8ee0962e84730ce43edfddf6a5dfa90f0ba0aa65d7b6daab91.png"alt="image.png"style="max-width: 100%;"></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Ngày 22 tháng 5, đèn đuốc được thắp sáng khắp đường phố. Bài thánh ca vang lên không còn ấm áp, thiêng liêng nữa, mà bi ai, sầu thảm. Một màn sương kỳ lạ như tấm chăn dày bao trùm nỗi sợ hãi lên toà thành cổ. Tâm trạng người dân ngày càng bi đát. Họ thấy bóng tối bủa vây như ngày Chúa Jesus bị đóng đinh trên thập tự giá.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Đêm đó, giữa tiếng đọc kinh lầm rầm, người ta thấy một ánh sáng kỳ lạ. Bầu trời xuất hiện mặt trăng máu. Trên nóc thánh đường Hagia Sophia, một quầng lửa lớn bao quanh mái vòm nhà thờ rồi bay lên không trung. Người ta chạy Đông chạy Tây hỏi thăm tin tức. Ai cũng không giấu được vẻ hoang mang.&nbsp;</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>- Chúa thương xót!</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>- Ngài rời bỏ chúng ta!</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Loukas Notaras đứng ở trên ban công nhìn xuống, nói:</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>- Tinh thần người dân bắt đầu dao động rồi.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Vua Constantine nhìn sang Giustiniani:</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>- Mặt trăng máu là điềm rất xấu.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Giustiniani nắm chặt đốc kiếm:</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>- Xưa nay nhân định thắng thiên cũng nhiều. Còn thở là còn gỡ.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Bên ngoài tường thành, Mehmed lặng nhìn các thiên tượng kỳ lạ liên tiếp diễn ra trên bầu trời. Tâm can ngài ta cũng chấn động trước khung cảnh khải huyền đó. Đức Chúa trời đứng về phía ai? Ottoman hay Byzantine?</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>- Tại sao chúng không đầu hàng cơ chứ. Khốn nạn!</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Ngài ta đã đánh giá quá thấp sức chịu đựng của quân dân Byzantine và sự bề thế của thành phố. Nó đã đứng vững hàng ngàn năm hẳn phải có nguyên do. Mehmed chẳng qua cũng chỉ điền thêm vào danh sách dài dằng dặc những kẻ bại trận trước cổng Constantinople.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Thiên tượng kỳ dị này lại xảy ra vào ngày 26 tháng 5, ánh sáng lại chiếu xuống Hagia Sophia. Mehmed cho tập trung toàn bộ các nhà tiên tri lại hỏi:</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>- Ánh sáng đó là sao? Có phải Đức Chúa trời vẫn đứng về phía bọn chúng? Phải thế không?</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Tuy nhiên vẫn không ai lý giải được. Ngài ta nói:</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>- Ta nên hoà hay nên đánh? Nếu các khanh đồng thanh nói hoà, sáng sớm mai ta lập tức lui binh.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Bỗng nhiên ánh sáng chiếu trên đầu Hagia Sophia tắt đi, bóng tối lại bao trùm vạn vật. Tim Mehmed đập thình thịch:</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>- Vậy là rõ. Đức Chúa trời đứng về phía chúng ta. Thiên mệnh của người La Mã chấm dứt rồi!</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Bên trong thành bấy giờ, sự hoảng loạn mỗi lúc một trầm trọng. Loukas Notaras và Giovanni Giustiniani thấy rõ sắc mặt đau đớn của nhà vua. Ông cứ đứng bần thần giờ lâu trước bức tượng của Constantine Đệ Nhất, người đã dựng nên thành phố này, rồi cúi đầu xuống, nước mắt lưng tròng.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Đêm ngày 28 tháng 5, bên ngoài tường thành, tiếng của quân Ottoman hò hét ầm ầm như bão biển đập vào vách đá. Toàn bộ cư dân bên trong Constantinople nhận ra thời khắc cuối cùng sắp đến. Vua Constantine lệnh cho các linh mục cầm theo thánh giá, biểu tượng và biểu ngữ, dẫn theo phụ nữ cùng trẻ em đến các bức tường cầu khẩn Đức Chúa trời đừng trao thành phố vào tay kẻ thù. Bản thân nhà vua cùng toàn bộ các quý tộc, binh sĩ, nam phụ lão ấu cũng làm điều tương tự. Sau đó ông nói:</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>- Đêm nay, có bốn điều đáng để chúng ta hy sinh vì nó. Thứ nhất, cho đức tin và tôn giáo của ta. Thứ hai, cho quê hương đất nước của ta. Thứ ba, cho Đức Vua của chúng ta, người đại diện cho Đức Chúa trời nơi trần thế. Thứ tư, cho bằng hữu và gia quyến của chúng ta. Hỡi ba quân tướng sĩ, nếu chúng ta phải chết đêm nay, cũng nguyện chết vì bốn điều thiêng liêng đó!</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Rạng sáng ngày 29 tháng 5, Mehmed tổ chức đợt tấn công tổng lực cuối cùng.&nbsp;</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Một loạt đại bác rền vang, cả ngôi thành chấn động dữ dội như động đất. Đại bác của Mehmed thổi bay một phần tường gần cổng Thánh Romanus. 3000 quân Ottoman tràn lên tiến công. Quân Byzantine vẫn cố thủ được lần nữa. Tuy nhiên, người Thổ đã cố hết sức chiếm được một tháp canh và cắm cờ Ottoman trên đó.&nbsp;</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>- Constantinople thất thủ rồi!</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Binh sĩ Byzantine ở xa nhìn thấy lá cờ mặt trăng màu đỏ ngạo nghễ tung bay thì thất kinh hồn vía.</p></div><div class="block-wrapper" type="image"><img src="https://lh7-rt.googleusercontent.com/docsz/AD_4nXdzF6vlTON-RpIAbBoMVYz3EKUsjteRiz58CyOjAmY6wL5XuSDcUpO4zb5dUaNpPaYBE7LaKkW37eJ0hBAoCTWDABviY0lpjaM6Ml4D4j3H0SZqkJgXH64xAGVjtcHzgo2JPgaJU8nqRu1ciM9AT1bXEOc?key=rXjt2Txa_dnv7VHuTKYczA"alt=""style="max-width: 100%;"></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Giustiniani gào thét:</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>- Giữ vững vị trí, ai bỏ chạy chém đầu!</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Đột nhiên hàng loạt mũi tên bay đến găm thẳng vào ngực viên tướng người Genoa. Giustiniani “Hự” một tiếng rồi ngã nhào xuống. Viễn ảnh ông thấy trong giấc mơ đã trở thành sự thực. Ván cờ này, Mehmed là người chiến thắng.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>- Không… được… bỏ… vị… trí….</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Giustiniani không còn sức vung gươm nữa. Vết thương quá nặng và được đưa ra khỏi chiến trường. Đây là đòn đánh chí tử vào sĩ khí Byzantine. Cuối cùng, khi vài trăm quân Ottoman tiến vào thành phố gần cổng Thánh Romanus, người người ồ ạt tìm cách lên thuyền tháo chạy khỏi thành phố. Binh bại như núi đổ.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>- Vậy là 2000 năm La Mã cuối cùng kết thúc tại đây.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Vua Constantine cay đắng nhìn kinh đô chìm trong hoả ngục. Ông đã làm hết sức mình. 7000 quân giữ thành cũng đã cầm cự đến sức tàn lực kiệt, không thể ráng hơn được nữa. Những bức tường sừng sững của Theodosia chỉ còn là ảo ảnh của một quá khứ hùng mạnh.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Loukas Notaras nắm lấy tay nhà vua:</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>- Di tản thôi bệ hạ, thuyền đợi sẵn rồi. Chúng ta sẽ trở về Constatinople vào một ngày khác!</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Vua Constantine cúi gằm mặt. Rồi ông giằng tay ra, rút thanh gươm hướng lên trời cao:</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>- Hậu duệ bất tài, xin tổ tiên thứ tội!</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Nói đoạn nhà vua nhảy lên con ngựa trắng. Cùng với những thân binh còn lại, ngài xông thẳng vào đám quân Thổ trong tiếng thét xông trận cuối cùng. Chiếc áo choàng tím quý phái của nhà vua nằm lặng trên nền thành phố, ám khói và đầy bụi đất. Đế chế La Mã đã chết như vậy đấy.</p></div><div class="block-wrapper" type="image"><img src="https://lh7-rt.googleusercontent.com/docsz/AD_4nXfG832e125ptdO--TSinipEngEE-2d3riTA0CnTLRnQ-4JUPKlzbzTY2TLBmuf5hqtkONaFKPbHCnscnpBUrGha189iBMOZbxhK1wp89TEBK-HPl9zMCH8Byt8BIxWehdPEQtFVQKS_pz57Wj66A7EwqXmA?key=rXjt2Txa_dnv7VHuTKYczA"alt=""style="max-width: 100%;"></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Ngày 29 tháng 5 năm 1453 là bước ngoặt trong lịch sử.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Vị Sultan Hồi giáo bước qua cánh cổng kinh đô Constantinople, thành phố vĩ đại nhất địa cầu. Sau 2 tháng bao vây, Mehmed hoàn thành kỳ tích mà suốt 1500 năm biết bao người đã cố gắng và thất bại: Vĩnh viễn chiếm lấy Constantinople. Ở tuổi 21, nhà vua trẻ tiêu diệt hoàn toàn đế chế La Mã, một lần này và mãi mãi.&nbsp;</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Đánh mất Constantinople là thảm họa khiến phương Tây mấy trăm năm sau vẫn còn hối hận, nhưng điểm sáng của nó là đã tạo nên một thời đại mới. Khi các học giả Hy Lạp bỏ chạy, họ mang theo những tàng thư bí tịch của Hy Lạp cổ đại sang phương Tây, thắp sáng nên thời Phục Hưng.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Về phần Ottoman, họ trở thành thế lực hàng đầu thiên hạ trong 300 năm. Đế chế đó sẽ đặt Constantinople là trung tâm quyền lực, tiếp tục thống trị 1/3 châu Âu, phần lớn Bắc Phi, toàn bộ Trung Đông đến vịnh Ba Tư, thậm chí đã có lúc vươn tới Đông Nam Á. Cho đến khi bị lực lượng Thiên thần Chiến kỵ Ba Lan chặn đứng ở cửa ngõ thành Vienna, đà tiến của Ottoman tưởng như không có điểm dừng.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>Cuối cùng, rất ít người trong dòng chảy nhân loại được tự xưng là kẻ chinh phục và Mehmed là một trong số đó.</p></div><div class="block-wrapper" type="paragraph"><p>“<i>Ngày nào đó, một kẻ vĩ đại cùng đoàn hùng binh của hắn sẽ chinh phục thành công Constantinople</i>” - Nhà tiên tri Hồi giáo Muhammad.&nbsp;</p></div><div class="block-wrapper" type="image"><img src="/api/v1/media/8870eea9dc45d70a0a7d31276126b02728dd0ccef4ef0fd43cf4c3b4d5430e17.png"alt="image.png"style="max-width: 100%;"></div>